Zapewnienie norkom europejskim większych szans na przeżycie na wolności
Norka europejska (Mustela lutreola) jest jednym z najbardziej zagrożonych gatunków ssaków w Europie. Głównymi przyczynami spadku liczebności tych zwierząt była degradacja siedlisk i masowe polowania. Pojawienie się inwazyjnej norki amerykańskiej przelało czarę goryczy. Norki amerykańskie, sprowadzone do Europy w celu hodowli na futro, uciekały z ferm i wyparły mniejsze gatunki europejskie w całej Europie. Dane z badań sugerują, że norki amerykańskie wypierają swoje europejskie krewniaczki poprzez agresję międzygatunkową. Dzięki większym rozmiarom i zdolnościom adaptacyjnym norki amerykańskie wygrywają na każdym polu, wchodząc z nimi w interakcje w siedliskach, które chcą zająć.
Złożony związek między morfologią czaszki, mechaniką gryzienia i żerowaniem
„Znajomość mechaniki gryzienia (biomechaniki żywieniowej) gatunków obcych i inwazyjnych mogłaby w dużej mierze przyczynić się do ocalenia norki europejskiej. Po pierwsze, mogłaby pomóc nam w identyfikacji obszarów, w których dostępne pożywienie sprzyja przetrwaniu norki europejskiej. Po drugie, może ułatwić opracowanie innowacyjnych rozwiązań ukierunkowanych na kontrolowanie populacji norek amerykańskich”, zauważa Philip Cox, profesor nadzwyczajny w Centrum anatomii integracyjnej na University College London i koordynator projektu MINKS finansowanego w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie”. W kontekście projektu MINKS badacze wykorzystali dużą próbkę czaszek i żuchw norek (ponad 200 sztuk) wypożyczonych z niektórych muzeów historii naturalnej w całej Europie. Próbki te przeskanowano przy użyciu tomografii mikrokomputerowej. Zmienność kształtu próbek przeanalizowano za pomocą morfometrii geometrycznej – metodologii statystycznej analizy kształtu w oparciu o punkty orientacyjne. Aby wyjaśnić związek między morfologią a biomechaniką żywieniową, badacze przeanalizowali miejsca przyczepu mięśni przywodzących żuchwę na czaszce. Badanie pozwoliło im określić wydajność każdego mięśnia w przekształcaniu siły mięśniowej na siłę gryzienia. Wyniki posłużyły jako dane potrzebne do stworzenia teoretycznych profili żywieniowych dla każdej płci i gatunku.
Ustalenia wspomagające strategie ochrony
„Odkryliśmy, że żuchwy norek europejskich są przystosowane do szybkiego zamykania i silnych ugryzień łamaczami, podczas gdy budowa żuchw norek amerykańskich sprzyja silnym ugryzieniom przednimi zębami i mocnemu zgniataniu tylnymi zębami”, wyjaśnia Eloy Galvez-Lopez, stypendysta programu Maria Skłodowska-Curie pracujący nad projektem MINKS. Te różnice w kształcie i mechanice żuchwy sugerują, że norki europejskie są lepiej przystosowane do polowania na ofiary żyjące w środowiskach wodnych, podczas gdy amerykańskie lepiej radzą sobie z małymi kręgowcami lądowymi. Niezależnie od gatunku i płci cechy morfologiczne u większych norek wykazywały zwiększoną zdolność do odżywiania się szerszą gamą ofiar. „U obu gatunków większe osobniki chwytały, a następnie żywiły się szerszą gamą ofiar. Ogólnie rzecz biorąc, sugeruje to, że inwazyjne norki amerykańskie (jako większe) mają przewagę konkurencyjną nad rodzimymi gatunkami europejskimi. W obecności norek amerykańskich samice norki europejskiej prawdopodobnie zostaną pozbawione optymalnych źródeł pokarmu niezbędnych do przeżycia i odchowania młodych”, zauważa Cox. „Oczekuje się, że wyniki projektu MINKS pozwolą lepiej zrozumieć poważny spadek liczebności norki europejskiej w obecności inwazyjnej norki amerykańskiej. Co ważne, powinny one pomóc pracownikom ochrony przyrody w określeniu siedlisk, w których norki europejskie będą miały największe szanse na rozwój. Ponadto uważamy, że projekt MINKS będzie stanowić wzór do badania innych przypadków wypierania gatunków rodzimych przez inwazyjną konkurencję”, podsumowuje Cox.
Słowa kluczowe
MINKS, norka europejska, norka amerykańska, szczęka, czaszka, biomechanika żywienia, żuchwa