Czynniki ludzkie – współpraca środków transportu przyczyni się do zmniejszenia liczby wypadków
Błądzić jest rzeczą ludzką. Nic więc dziwnego, że błąd ludzki jest częstą przyczyną wielu wypadków morskich i lotniczych. Chociaż standaryzacja sprawozdawczości jest ograniczona, a oba sektory są w dużej mierze rozdzielone, wiele badań prowadzi do zbieżnego wniosku – czynniki ludzkie są naprawdę istotne. Dla przykładu przyczyniły się one do przeszło 80 % zbadanych wypadków i incydentów na morzach w latach 2014–2021. Z kolei według spółki Boeing, blisko 80 % wypadków lotniczych jest spowodowanych błędem ludzkim. W finansowanym przez Unię Europejską projekcie SAFEMODE wzięło udział 34 partnerów ze środowisk akademickich i przemysłowych, których celem było zrozumienie „góry lodowej czynników ludzkich”, na szczycie której plasuje się możliwe do zaobserwowania zachowanie, zaś u podstawy – powiązane z ludźmi czynniki głęboko zakorzenione w kulturze korporacyjnej. Powstałe w ten sposób ramy projektowania uwzględniającego ryzyko związane z czynnikiem ludzkim (ang. human risk-informed design, HURID) pomogą przemysłowi morskiemu i lotniczemu w optymalizacji systemów i operacji w celu zminimalizowania takiego ryzyka.
Dekonstrukcja góry lodowej czynników ludzkich
Celem projektu SAFEMODE jest modelowanie zachowań ludzkich w odniesieniu do wypadków związanych z bezpieczeństwem, identyfikacja przekrojowych czynników ludzkich w sektorach związanych z morzem i lotnictwem oraz opracowanie ram określających wkład człowieka w niepowodzenie i sukces. „Ściśle współpracowaliśmy z potencjalnymi użytkownikami końcowymi, w tym liniami lotniczymi, firmami żeglugowymi, producentami morskimi i lotniczymi, dostawcami usług nawigacji lotniczej, agencjami rządowymi i organami regulacyjnymi zajmującymi się danymi i analizą. Współpraca ta pozwoliła nam pokazać wymierne korzyści płynące z zastosowania czynników ludzkich w projektowaniu systemów i procedur, w zarządzaniu bezpieczeństwem oraz we wdrażaniu polityki. Najlepsze metody i narzędzia dotyczące czynników ludzkich zamieszczono na internetowej platformie HURID”, wyjaśnia koordynator projektu, Simone Pozzi z Deep Blue, włoskiego MŚP specjalizującego się w rozwiązaniach projektowych skoncentrowanych na człowieku w branżach krytycznych dla bezpieczeństwa.
Internetowa platforma do projektowania uwzględniająca ryzyko związane z ludźmi
Platforma internetowa e-HURID, wspierana przez partnerów SAFEMODE do 2025 roku, zawiera wszystko, co potrzebne, aby szybko zwiększyć tempo działań i maksymalnie wykorzystać dostępne narzędzia. Platforma zawiera szkolenia z podstaw czynnika ludzkiego oraz filmy i samouczki SafeFlix. Z kolei arkusze informacyjne i dobre praktyki pomagają potencjalnym użytkownikom zrozumieć przydatność danej metody. Przydatnym narzędziem są również ścieżki przewodnie – Kompas Czynników Ludzkich – które dostarczają krok po kroku zaleceń dotyczących uwzględniania czynników ludzkich w projektach systemów i procedur, zarządzaniu bezpieczeństwem i we wdrażaniu polityki. Jeśli zaś chodzi o zastosowania, to narzędzia dostępne na platformie e-HURID obejmują SHIELD, taksonomię czynników ludzkich i bazę danych do zgłaszania i analizy incydentów, oraz SafetyEye, aplikację online do przeprowadzania szybkich badań kultury bezpieczeństwa. Na platformie znajdują się również: profile zdolności działania ludzkiego z metodą porównawczą pozwalającą na określenie poziomu dojrzałości czynników ludzkich w organizacji oraz strategią poprawy sytuacji; modele ryzyka; a także SEAbrary, elektroniczne repozytorium informacji dotyczących bezpieczeństwa i czynników ludzkich związanych z operacjami morskimi, zarządzaniem i projektowaniem ze szczególnym uwzględnieniem czynników ludzkich. Zestaw narzędzi Human Assurance jest z kolei zbiorem najnowocześniejszych metod i technik z zakresu czynników ludzkich.
Współpraca pomiędzy środkami transportu ma dalekosiężne skutki
„Współpraca poza zwykłą siecią jest skutecznym sposobem wywoływania pozytywnych zmian, podkreśla założenia w zakresie braku wartości dodanej i ogólnie stosowane zasady tego, co działa i co powinniśmy robić inaczej”, zauważa Pozzi. Projekt SAFEMODE ma mieć szeroki praktyczny wpływ poza sektorem transportu morskiego i lotnictwem. Pozzi dodaje: „Odkryliśmy ogromne zapotrzebowanie oraz zainteresowanie czynnikami ludzkimi nie tylko w badaniach, ale i w przemyśle. Do zespołu SAFEMODE zwraca się wiele organizacji szukających pragmatycznych rozwiązań z myślą o codziennych potrzebach operacyjnych. Mamy nadzieję, że wyniki naszych prac przełożą się na realny wpływ na zróżnicowane przedsiębiorstwa”.
Słowa kluczowe
SAFEMODE, czynniki ludzkie, morski, lotniczy, HURID, bezpieczeństwo, wypadki, błąd ludzki, projektowanie uwzględniające ryzyko związane z czynnikiem ludzkim, projektowanie zorientowane na człowieka
