Wpływ stresu i traumy na zdrowie Nowe badanie ujawniło istnienie związku przyczynowo-skutkowego między przeżyciem silnego stresu lub traumatycznego wydarzenia a wyższym ryzykiem rozwoju wielu chorób. Badania podstawowe © kishivan/stock.adobe.com Czy silny stres, na przykład taki, jaki pojawia się po stracie bliskiej osoby, doświadczeniu przemocy, przeżyciu klęski żywiołowej lub zdiagnozowaniu choroby zagrażającej życiu, może mieć bezpośredni wpływ na stan zdrowia? Na to pytanie próbował odpowiedzieć zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu StressGene. „Byliśmy szczególnie zainteresowani tym, czy te życiowe czynniki stresowe same w sobie powodują rozwój chorób i innych problemów zdrowotnych, czy może to istniejące czynniki genetyczne predysponują niektóre osoby do problemów zdrowotnych wywołanych stresem”, mówi Unnur Anna Valdimarsdóttir, profesor Uniwersytetu Islandzkiego. Na realizację projektu uczeni otrzymali dofinansowanie z Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. Związek między traumą a chorobą Aby znaleźć odpowiedź na pytanie badawcze postawione w projekcie, uczestniczący w nim naukowcy wykorzystali unikalne, oparte na populacji rejestry danych prowadzone w krajach nordyckich, zawierające indywidualne dane osób fizycznych dotyczące traumatycznych wydarzeń i wszelkich wynikających z nich poważnych konsekwencji, a także wszystkich chorób zdiagnozowanych w ramach systemów opieki zdrowotnej. Porównali także dokumentację zdrowotną osób, które doświadczyły ciężkiego urazu psychicznego, z dokumentacją zdrowotną ich rodzeństwa (biologicznego). Pozwoliło to na uwzględnienie wielu czynników, które mają wpływ na całe rodziny, takich jak genetyka i środowisko rodzinne. Naukowcy odkryli, że osoby, które cierpią z powodu poważnych konsekwencji przeżytej traumy, takich jak rozwój zespołu stresu pourazowego, są narażone na wyższe ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych, chorób układu sercowo-naczyniowego, zagrażających życiu zakażeń i chorób neurodegeneracyjnych. Ponadto średnia długość życia w tej grupie jest ogólnie krótsza. „Te badania pokazują, że zaburzenia związane z urazami psychicznymi są silnie skorelowane z poważnymi chorobami somatycznymi, w dużej mierze niezależnymi od czynników genetycznych czy wpływu środowiska na wczesnym etapie rozwoju”, zauważa. Valdimarsdóttir wyjaśnia dalej, że biorąc pod uwagę genetyczne podłoże chorób układu sercowo-naczyniowego lub zaburzeń psychicznych (np. poligeniczny wskaźnik ryzyka) przy ocenie związków między pewnymi stresującymi wydarzeniami a ryzykiem zaburzeń psychicznych i/lub chorób sercowo-naczyniowych, badacze doszli do wniosku, że związki te są relatywnie niezależne od genetycznych czynników ryzyka tych schorzeń. „Uwzględnienie czynników genetycznych, o których wiadomo, że mają wpływ na wystąpienie tych zaburzeń, wskazuje, że stresujące wydarzenia są potężnymi czynnikami ryzyka w rozwoju poważnych chorób”, zaznacza. Podnoszenie świadomości Odkrycia te poszerzyły dostępną wiedzę na temat wpływu, jaki trauma i stres mogą mieć na zdrowie i rozwój niektórych chorób. Utorowały również drogę do opracowania nowych strategii politycznych w zakresie zdrowia publicznego, mających na celu rozwiązanie tego społecznego problemu. Jednakże, jak zauważa Valdimarsdóttir, poważne zmiany w dziedzinie zdrowia publicznego wymagają czasu. „Mimo że zagrożenia związane z paleniem tytoniu zostały odkryte w latach 50. ubiegłego wieku, odpowiednie zmiany w polityce dotyczącej zdrowia publicznego, niezbędne do zmniejszenia tego ryzyka, wprowadzono dopiero kilkadziesiąt lat później”, dodaje. „Postrzegam naszą pracę jako ten pierwszy krok – wykrycie zagrożenia – od którego możemy zacząć wdrażać zmiany potrzebne do złagodzenia ryzyka zdrowotnego związanego z traumatycznym przeżyciem”. Chociaż projekt StressGene dobiegł już końca, praca Valdimarsdóttir i jej zespołu badawczego jest wciąż kontynuowana. „Musimy się jeszcze wiele nauczyć o zagrożeniach i mechanizmach stojących za pogarszaniem się stanu zdrowia w następstwie silnych traumatycznych przeżyć”, podsumowuje. Słowa kluczowe StressGene, zdrowie, traumatyczne wydarzenie, stres, trauma, uraz psychiczny, choroby, genetyka, choroby układu sercowo-naczyniowego, choroba autoimmunologiczna, zdrowie publiczne
