Jak interakcje międzyludzkie wpływają na ewolucję akcentu języka mówionego Akcenty językowe są niezwykle różnorodne, ale nie wiemy dokładnie, jak powstają. Aby dowiedzieć się więcej na ich temat, w nowym projekcie wykorzystano modelowanie komputerowe i obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego. Społeczeństwo © haveseen/stock.adobe.com Gdyby jakaś grupa osób trafiła na kilka lat na bezludną wyspę, stworzyłaby swój własny unikalny „akcent wyspiarski”. Choć wiemy, że takie zjawisko istnieje, to obecnie brakuje nam danych niezbędnych do jego pełnego zrozumienia. W ramach projektu InterAccent, finansowanego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych, naukowcy zbadali, w jaki sposób przypadkowe, lokalne interakcje między jednostkami prowadzące do specyficznych dla grupy akcentów mówionych mogą powodować przechodzenie wzorców dźwiękowych języków między stanami stabilnymi i zmieniającymi się. Zespół starał się wypełnić lukę w danych, pozyskując nagrania języka mówionego dzieci w środowisku wiejskim i miejskim, w językach, które różnią się znacznie pod względem struktury dźwiękowej, oraz od grup dorosłych odizolowanych razem przez kilka miesięcy podczas zimy na Antarktydzie. „Optymalnym rodzajem danych, które zarejestrowaliśmy dla InterAccent, są dane podłużne, czyli nagrania mowy tych samych osób w wielu przedziałach czasowych”, mówi Jonathan Harrington, profesor fonetyki i cyfrowego przetwarzania mowy na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium i koordynator projektu InterAccent. Zapis języka mówionego i tworzenie modelu obliczeniowego W ramach projektu nagrywano „zimowników”: naukowców i personel pomocniczy z British Antarctic Survey, którzy przebywali kilka miesięcy na Antarktydzie, z dala od swojego rodzinnego środowiska. „Badanie na Antarktydzie było pierwszym, które potwierdziło, że grupa mówców już po trzech miesiącach zaczyna przejawiać wspólny akcent”, mówi Harrington. Zespół nagrywał również pojedyncze słowa dzieci ze szkół podstawowych w Albanii i południowych Niemczech w rocznych odstępach czasu przez okres 4 lat. Rejestrowano także ruchy języka za pomocą ultrasonografii. Na podstawie tych danych naukowcy stworzyli model obliczeniowy, który analizuje nagrane dźwięki, a następnie replikuje je i analizuje, aby określić, jak akcenty zmieniają się w czasie. Model wykorzystuje pary komputerowych „agentów” opartych na prawdziwych mówcach, którzy komunikują się ze sobą. Model ten tworzy następnie powiązanie między imitacją – uważaną za kluczową w kształtowaniu się akcentu – a zmianą dźwięku. „Kilka eksperymentów przeprowadzonych w ciągu ostatnich 20 lat wykazało, że subtelnie naśladujemy się nawzajem podczas rozmowy, nawet nie zdając sobie z tego sprawy”, wyjaśnia Harrington. „Właśnie ta podświadoma imitacja jest fundamentem zmiany dźwięku lub tworzenia nowego akcentu”. Skany poruszających się narządów głosowych We współpracy z Instytutem Maxa Plancka w Getyndze w projekcie InterAccent wykorzystano również obrazowanie rezonansu magnetycznego (MRI) w czasie rzeczywistym, aby zbadać sposób, w jaki dwa akcenty pozostające w kontakcie przez dłuższy czas pociągają się wzajemnie w określonych kierunkach. Zespół przeanalizował unosowienie samogłosek w angielskim amerykańskim i standardowym angielskim południowo-brytyjskim, po raz pierwszy dowodząc, że Amerykanie unasawiają samogłoski bardziej niż Brytyjczycy. „Dowiedliśmy, że angielski amerykański zbliża się do języka, w którym, podobnie jak w języku francuskim, samogłoska jest w pełni nosowa, a następująca po niej spółgłoska nosowa całkowicie zanikła”, dodaje Harrington. Znaczenie naukowe projektu Opracowane ramy obliczeniowe można wykorzystać do badania, w jaki sposób migracja i ekspozycja na inne akcenty zmieniają brzmienie naszych języków. Można je też wykorzystać w wielu dziedzinach nauki, aby zrozumieć, w jaki sposób interakcje w odległej przeszłości, takie jak zmiany klimatu, wpłynęły na język mówiony. „Najważniejszym zastosowaniem będzie przewidywanie zmian w dźwiękach języka mówionego, które zachodzą, gdy dwa dialekty wchodzą ze sobą w kontakt lub gdy użytkownik migruje do nowego obszaru, na którym mówi się dialektem”, mówi. Słowa kluczowe InterAccent, akcent, język, mówiony, słowo, naukowy, obliczeniowy, model, wokalny, narządy
