Nowa wiedza na temat mózgu pomoże zmniejszyć stres u kur
Odejście od trzymania kur w ciasnych, zamkniętych przestrzeniach przełożyło się na szereg nowych projektów kurników. Niektóre z nich sprawiają wrażenie prawdziwych mieszkań dla kurcząt – to wielopiętrowe konstrukcje z wyznaczonymi obszarami do karmienia i składania jaj, z kolei inne rozwiązania zapewniają zwierzętom przestrzeń na zewnątrz. Takie systemy chowu stanowią zdecydowaną poprawę w stosunku do tradycyjnych kurników bateryjnych wykorzystywanych w praktyce chowu klatkowego, zakazanych na terenie UE od 2012 roku. Wciąż jednak nie udało się określić środowisk najbardziej odpowiednich dla kur. „Tak naprawdę nadal nie wiemy, jakie środowiska są dla ptaków najmniej stresujące” — zauważa koordynator projektu CHICKENSTRESS Tom Smulders z Uniwersytetu w Newcastle w Zjednoczonym Królestwie. W środowisku naturalnym kury same gromadzą się w małych grupach. Możliwe jest zatem, że ptaki instynktownie uznają chów w dużych przestrzeniach za stresujący. Jednoznaczne wykazanie tego okazało się nie lada wyzwaniem.
Identyfikacja przyczyn stresu i reakcji na stres
Projekt CHICKENSTRESS, realizowany przy wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”, miał za zadanie znalezienie możliwych sposobów zmniejszenia stresu w nowych systemach chowu. W tym celu projekt połączył pytania dotyczące dobrostanu zwierząt, w tym czynników powodujących stres, z podejściami neurobiologicznymi. „Wciąż mamy duże braki w wiedzy jeśli chodzi o sposób, w jaki ptasie mózgi regulują reakcje na stres”, wyjaśnia Smulders. „Wczesny etap hodowli piskląt oraz genetyka również mogą odgrywać rolę w kształtowaniu odporności na ten czynnik”. Prace w ramach projektu zostały podzielone między grono doktorantów, którzy zajmowali się konkretnymi aspektami zarówno w swoich instytucjach macierzystych, jak i uczelniach goszczących. Niektórzy badacze korzystali z podstawowych podejść z dziedziny neuronauki, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób mózg kontroluje reakcję na stres. Inni przyglądali się, jak stres może wpływać na sen lub jaki efekt różne środowiska lub wczesne etapy życia mogą mieć na zachowanie. „Wiemy, że przewlekły stres może zmniejszać liczbę niektórych komórek w hipokampie”, dodaje Smulders. „Nasi badacze policzyli zatem te komórki, aby zobaczyć, jak zmiany różnych czynników wpływają na doświadczanie stresu przez ptaki”.
Rozwój mózgu a poziom stresu
Choć nie wszyscy badacze zakończyli już swoje prace, zespołowi udało się już dokonać kilku interesujących odkryć. Jeden z wniosków, które wypływają z badań, wskazuje, że wpuszczanie światła do pomieszczeń inkubacyjnych i wylęgowych, które zazwyczaj są pogrążone w ciemności, może mieć pozytywny wpływ na rozwój mózgu na wczesnym etapie życia zwierząt. Inny projekt dotyczył zachęcania zwierząt do przemieszczania się w wielopoziomowych systemach chowu. Na rampach zainstalowano ruchome światła LED, które zachęcały młode pisklęta do podążania za nimi. Firma zajmująca się budową kurników szuka sposobów na włączenie tego rozwiązania do swoich systemów. „Inny badacz odkrył, że im więcej w klatce jest elementów, z którymi ptaki mogą wchodzić w interakcje, tym bardziej obniża się poziom hormonu stresu”, mówi Smulders.
Łączenie neuronauki z innymi dyscyplinami
Jak na razie wyniki badań są bardzo wstępne, ale Smulders uważa, że wyjątkowe połączenie dziedziny neuronauki z naukami stosowanymi oraz praktyką przemysłową zaczyna przynosić owoce. Wielu badaczy rozpoczęło nowe projekty w oparciu o swoją pracę w ramach inicjatywy CHICKENSTRESS. „Jeden z takich projektów skupia się na genetyce”, podkreśla Smulders. „Większość gatunków kur, które hodujemy obecnie, jest efektem selekcji z myślą o hodowli w starych kurnikach bateryjnych. Może zatem istnieć rozbieżność między selekcją genetyczną a obecnymi praktykami rolniczymi”. Zdaniem Smuldersa ten fakt podkreśla rosnący wpływ neuronauki na dobrostan zwierząt. „Choć obserwacja zachowania zwierząt i pomiar hormonów stresu są ważne, zaczynamy dostrzegać bardziej subtelne procesy zachodzące w mózgu”, podsumowuje badacz.
Słowa kluczowe
CHICKENSTRESS, kury, kurczaki, mózgi, neuronauka, genetyka, neurobiologia
