Porady dotyczące jazdy mile widziane przez kierowców
Jak uczy nas opracowany przez Raya Fullera wpływowy model TCI (ang. Task-Capability Interface), liczba kolizji drogowych wzrasta, gdy kierowcy tracą panowanie nad sytuacją – w takich przypadkach ich możliwości nie wystarczają, by skutecznie spełnić wymagania, którym muszą stawić czoła. Zróżnicowane zadania realizowane przez kierowców w czasie podróży zależą od czynników sytuacyjnych, takich jak prędkość, stan nawierzchni czy warunki pogodowe, z kolei na możliwości kierowcy składają się zarówno posiadane umiejętności jazdy, jak i doświadczenie, ale także czynniki takie jak zmęczenie czy znużenie. „Kierowcy są w stanie dostosować sposób i styl jazdy do zadań i wymogów – unikają na przykład rozmów przez telefon podczas kierowania pojazdem. Problemem pozostaje jednak fakt, że zarówno wymogi, jak i umiejętności łatwo przeszacować, a nawet błędnie uznać za nieznaczące”, wyjaśnia Tom Brijs, koordynator finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu i-DREAMS. Zbudowany przez badacza zespół analizował zachowania kierowców w rzeczywistych warunkach jazdy, aby zweryfikować aspekty modelu TCI i wskazać obszary, w których jest możliwe podjęcie pewnych działań. W ramach prac badacze opracowali i zweryfikowali koncepcję nazwaną Safety Tolerance Zone (STZ), czyli strefy tolerancji bezpieczeństwa, która obejmuje trzy główne etapy – normalnej jazdy, zagrożenia, a także możliwego do uniknięcia wypadku. Następnie zaprojektowali i przetestowali inteligentne rozwiązania podnoszące bezpieczeństwo jazdy w czasie podróży oraz po jej zakończeniu.
Ostrzeżenia i nagrody
W skład systemu I-DREAMS wchodzi zintegrowany zestaw czujników, które można zamontować w pojazdach. W przypadku wykrycia naruszenia zasad bezpiecznej jazdy, w czasie rzeczywistym w pojeździe pojawiają się ostrzeżenia wizualne oraz dźwiękowe, a ich intensywność wzrasta wraz z poziomem zagrożenia. Co więcej, pojazd automatycznie nagrywa film rejestrujący niebezpieczną sytuację i przesyła go do chmury w celu późniejszej oceny. Badacze opracowali ostrzeżenia dostosowane do czynników ryzyka, takich jak korzystanie z telefonu komórkowego trzymanego w ręku, zmęczenie, gwałtowne przyspieszanie, zwalnianie lub nagłe manewry, nadmierne skracanie dystansu do pojazdu jadącego z przodu, zmiany pasa ruchu bez włączania kierunkowskazów i przekroczeń dozwolonej prędkości. Po zakończeniu jazdy aplikacja i-DREAMS wykorzystuje techniki grywalizacji do szkolenia kierowców, wykorzystując informacje na temat jazdy i niebezpiecznych zdarzeń, a także zarejestrowane materiały do obliczania punktacji – wskaźnika bezpieczeństwa dla każdego obszaru i całej podróży. Po kilku przejazdach kierowcy zaczynają otrzymywać na podstawie zgromadzonych wyników porady, mogą także wybrać własne cele. Po ich realizacji otrzymują medale – brązowy, srebrny, złoty lub platynowy, a także zdobywają punkty bezpieczeństwa, które są wymienne na nagrody w sklepie aplikacji.
Testy na drogach
Badania i testy systemu I-DREAMS zaczęły się od różnych symulatorów – samochodu, autobusu, pojazdu ciężarowego oraz pociągu, a następnie testy pilotażowe zaczęły być realizowane w rzeczywistych warunkach na drogach. W pięciu krajach – Belgii, Niemczech, Grecji, Portugalii oraz Zjednoczonym Królestwie – badacze przeprowadzili zakrojone na szeroką skalę badania terenowe, wykorzystując trzy różne rodzaje pojazdów – samochód osobowy, autobus i pojazd ciężarowy. W ramach prowadzonych testów kierowcy doświadczali interwencji systemu na różnym poziomie, od monitorowania jazdy, przez aktywowane w czasie rzeczywistym wskazówki i ostrzeżenia, aż po elementy grywalizacji. Po upływie czterech i poł miesiąca 650 kierowców uczestniczących w badaniach przejechało łącznie 3,4 miliona kilometrów – 250 osób w symulatorach i 400 siedzących za kółkiem prawdziwych pojazdów spędziło na drogach przeszło 300 000 godzin, realizując 120 000 przejazdów. Drugim etapem projektu była analiza danych w celu zbadania, jak interwencje wpływały na zachowania kierowców. „Stwierdziliśmy, że liczba zdarzeń stanowiących zagrożenie zmniejszała się po przejściu na kolejny poziom interwencji, natomiast na bezpieczeństwo jazdy największy wpływ miały porady przekazywane po zakończeniu jazdy. Zaobserwowaliśmy jednak szereg różnic między poszczególnymi kierowcami oraz między mieszkańcami różnych krajów. Co więcej, wpływ interwencji był dużo mniejszy w przypadku zawodowych kierowców”, wyjaśnia Brijs z Uniwersytetu w Hasselt, uczelni będącej gospodarzem projektu.
Kierunek: przyszłość
System i-DREAMS ma na celu zaszczepienie w kierowcach kultury bezpieczniejszej jazdy. Aby pomóc w jego realizacji, badacze opracowali internetową platformę i-DREAMS dla przedsiębiorstw transportowych, pozwalającą na przypisanie kierowcom mentorów oraz trenerów. W ramach negocjacji konsorcjum projektu udało się osiągnąć porozumienie z partnerami przemysłowymi w sprawie komercjalizacji technologii – obecnie trwają działania mające na celu opracowanie pierwszych umów z przedsiębiorstwami transportowymi. „Jestem dumny, że ten skomplikowany pod względem technicznym, prawnym i etycznym projekt doczeka się komercjalizacji niemal natychmiast po zakończeniu prac, pomagając w zwiększaniu bezpieczeństwa na drogach”, podsumowuje Brijs. Zespół bada obecnie, w jaki sposób zanonimizowane surowe i przetworzone dane mogą pomóc placówkom kształcenia kierowców i decydentom lepiej zrozumieć zachowania na drogach – wstępne wnioski i dane są dostępne na platformie Zenodo.
Słowa kluczowe
i-DREAMS, kolizja, kierowca, bezpieczny, droga, jazda, kierowanie, pojazd