Czy wzrost poziomu mórz jest taki sam na całym globie?
Wielu czytelników może zaskoczyć odpowiedź, że w rzeczywistości te zmiany te mają charakter lokalny. Istotne są tu pływy, wiatr i zasolenie, choć w grę wchodzą znacznie silniejsze czynniki, w tym grawitacja. Nawet pomijając fale, powierzchnia oceanu nie jest płaska: zmiany ziemskiej grawitacji nadają jej nierówny, stale zmieniający się kształt. „Pole grawitacyjne Ziemi nie jest niezmienne w czasie. Wraz z redystrybucją masy na powierzchni Ziemi – na przykład w wyniku topnienia lodowców – pole grawitacyjne zmienia się, co wpływa na poziom mórz”, wyjaśnia Jonathan Bamber, profesor glacjologii i obserwacji Ziemi na Uniwersytecie w Bristolu w Zjednoczonym Królestwie i Uniwersytecie Technicznym w Monachium w Niemczech. Innym ważnym czynnikiem jest rotacja Ziemi. Gdy próbujemy popchnąć bączek wirujący w miejscu, oprze się on temu ruchowi w wyniku zjawiska noszącego nazwę zachowania momentu pędu. To samo dzieje się w przypadku Ziemi – jeśli lodowce topnieją, masa wokół niej przesuwa się, a jej oś musi się nieco zmienić, aby zachować pęd. W miarę jak topnieje coraz więcej lodu, oś planety przesuwa się kawałek po kawałku. Jednak nawet te nieznaczne przesunięcia mogą zmienić rozmieszczenie oceanów. „Z powodu tego efektu topnienie lodu na Grenlandii i Antarktydzie spowoduje najwyższe wartości wzrostu poziomu mórz na nisko położonych atolach na zachodnim Pacyfiku”, tłumaczy mówi Bamber. Ponadto istotna jest właściwość wody morskiej polegająca na tym, że rozszerza się ona, gdy się ogrzewa, i kurczy, gdy stygnie. Temperatury oceanów rosną na całej planecie, ale nie w jednakowy sposób. Przekłada się to także na niejednolity wzrost poziomu mórz w skali globu. „Wydaje się, że na zachodnim Pacyfiku wzmocnieniu ulega też rozszerzanie się cieplne oceanu”, zauważa Bamber. „Połączenie tych dwóch efektów oznacza zatem, że perspektywy dla małych wysp Pacyfiku nie są dobre”.
Obliczanie wzrostu poziomu mórz na całej Ziemi
W ramach finansowanego przez UE projektu GlobalMass, Bamber i jego współpracownicy postanowili zmierzyć się z pewnymi wyzwaniami dotyczącymi pomiaru wzrostu poziomu mórz na całym świecie. Korzystając ze statystycznie rygorystycznego połączenia danych satelitarnych i gromadzonych in situ, zespół był w stanie połączyć obecne i przyszłe prognozy wzrostu poziomu mórz i lepiej zrozumieć wywołujące go czynniki. Opublikowane w ramach projektu badanie wskazuje na 5% prawdopodobieństwo, że poziom mórz wzrośnie do końca stulecia o ponad dwa metry. Potencjalnie ucierpieć na tym może około 600 milionów ludzi.
Wyzwanie dla nas wszystkich
Zdaniem Bambera zapobiegnięcie tej katastrofie – lub po prostu spowolnienie skutków zmiany klimatu – wymaga radykalnych zmian w organizacji naszego życia, w tym zrewidowania obecnych systemów ekonomicznych. „Aby powstrzymać wzrost poziomu mórz, a przynajmniej wyhamować długofalowy przyspieszający trend tego wzrostu, musimy powrócić do temperatur sprzed epoki przemysłowej”, dodaje Bamber. To tylko jeden z powodów, dla których UE chce, aby Europa stała się do 2050 roku pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu. Więcej informacji na temat badań przeprowadzonych przez Jonathana Bambera można znaleźć tutaj: Przypisanie globalnego wzrostu poziomu morza do jego części składowych.
Słowa kluczowe
GlobalMass, wzrost poziomu mórz, globalne, ocieplenie, glacjologia, lodowce, masa, rotacja, pływy, grawitacja