Walcząc z antybiotykoopornością, nie zapomnij sprawdzić kanalizacji
Rośnie liczba patogenów opornych na antybiotyki, a powszechne bakteryjne choroby zakaźne, które kiedyś można było łatwo leczyć antybiotykami, wykazują obecnie alarmująco wysoką oporność. Według danych Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób każdego roku bakterie oporne na antybiotyki są przyczyną ponad 670 000 infekcji, w wyniku których umiera około 33 000 osób. Wśród wielu przyczyn tego zjawiska ważną rolę pełni odprowadzanie ścieków, w których znajdują się zarówno antybiotyki, jak i bakterie antybiotykooporne. „Do komunalnych oczyszczalni spływają odporne na antybiotyki geny i bakterie zawarte w ściekach ze szpitali oraz obszarów mieszkalnych, przemysłowych i rolniczych”, mówi Jan Bartáček, badacz z Uniwersytetu Chemii i Technologii w Pradze. „Przedostają się do nich także duże ilości antybiotyków i innych środków farmaceutycznych, które są podawane ludziom lub zwierzętom, a następnie wydalane wraz z moczem i kałem w postaci nienaruszonej lub w formie metabolitów”. Korzystając ze wsparcia finansowanego przez UE projektu REPARES, Bartáček prowadzi działania mające na celu opracowanie bardziej kompleksowej metodologii wykrywania i kwalifikowania obecności genów i bakterii opornych na antybiotyki w ściekach i osadach ściekowych. W realizację projektu zaangażowała się grupa młodych naukowców oraz firm, które połączył wspólny cel polegający na rozwiązaniu problemu rozprzestrzeniania się bakterii opornych na antybiotyki. Dzięki wyjazdom naukowym, badaniom lokalnym w oczyszczalniach ścieków i wizytom ekspertów zespołowi udało się opracować standardową metodę wykrywania takich substancji w strumieniach ścieków komunalnych. „Oprócz bezpłatnej bazy danych gromadzącej wszystkie antybiotykooporne geny i bakterie występujące w oczyszczalniach ścieków na stronie internetowej REPARES można także znaleźć wiele przydatnych informacji na temat tego, jak najlepiej wykrywać takie substancje”, mówi Bartáček. Zespół badawczy zorganizował również szereg szkół letnich, seminariów i warsztatów, których celem było zaangażowanie szerszej opinii publicznej w wysiłki na rzecz ograniczenia rozprzestrzeniania się bakterii opornych na antybiotyki.
Szkolenie nowego pokolenia naukowców
Projekt REPARES przyczynił się do rozwoju wiedzy naukowej na temat oporności na antybiotyki w sieciach kanalizacyjnych, co stanowi ważny element walki z zagrożeniem uznanym przez Światową Organizację Zdrowia za jedno z najpoważniejszych globalnych wyzwań, przed jakim stają nasze społeczeństwa. Efektem projektu jest również podniesienie kompetencji naukowych młodych badaczy, z których wielu kontynuuje prace nad opornością na antybiotyki. „Jednym z najważniejszych rezultatów projektu jest przeszkolenie nowego pokolenia naukowców, którzy w moim głębokim przekonaniu wykorzystają z pożytkiem nowo zdobytą wiedzę i umiejętności oraz będą mieli znaczący wpływ na badania na poziomie UE i międzynarodowym”, dodaje Bartáček.
Czeska platforma poświęcona oporności na antybiotyki
Zespół REPARES zainicjował też krajową inicjatywę nazwaną czeską platformą w dziedzinie oporności na antybiotyki (CZEPAR). Platforma ta angażuje naukowców, lekarzy, weterynarzy, firmy i innych interesariuszy, umożliwiając im połączenie wysiłków w walce z antybiotykoopornością w Czechach.
Słowa kluczowe
REPARES, antybiotyki, oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe, oporność na antybiotyki, bakterie oporne na antybiotyki, geny oporne na antybiotyki, patogeny oporne na antybiotyki, choroby zakaźne, ścieki komunalne, ścieki, osady ściekowe
