Drewniane przedmioty i kosze sprzed tysięcy lat odkryte pod wodą
Obecnie wiemy bardzo niewiele o tym, kiedy i w jaki sposób prehistoryczne społeczności wykorzystywały przedmioty wykonane z surowców organicznych. Przyczyna tego stanu rzeczy wydaje się oczywista. Choć możemy być pewni, że drewno i inne materiały organiczne musiały pełnić ważną rolę w codziennym życiu i funkcjonowaniu tych społeczności, wiele typowych warunków powoduje ich szybki rozkład, przez co nie zachowały się w formie zabytków archeologicznych. Wyjątkowego odkrycia dokonali autorzy opracowania badania współfinansowanego ze środków unijnych projektów ILIAD i BEFOREtheFLOOD, którzy omawiają 16 znalezisk organicznych z okresu późnej prehistorii, odkrytych na podwodnych stanowiskach archeologicznych w północnym Izraelu. Rezultaty prac ukazały się na łamach czasopisma naukowego „Forests”. Zbiór opisanych w badaniu znalezisk, które przetrwały od 6 600 do 9 300 lat, obejmuje głównie przedmioty wykonane z drewna oraz kosze, a także inne materiały pochodzenia roślinnego, które zostały odkryte, zbadane i wydobyte z zatopionych obszarów wzdłuż wybrzeża w okolicach masywu góry Karmel. „Odkryte pod wodą znaleziska, wśród których znalazły się misy, wałki, klin, koryto, widły, kłody, mata oraz kosz, pochodzą ze stanowisk pochodzących z okresu od neolitu preceramicznego do środkowego chalkolitu, przypadających na okres od dziewiątego do siódmego tysiąclecia kal. BP. W związku z tym stanowią wyjątkowy zbiór przedmiotów wykonanych z drewna i innych nietrwałych materiałów, który jest dla nas źródłem nowych informacji na temat wyboru surowców i technologii wytwarzania przedmiotów wykorzystywanych w tamtych czasach”, piszą autorzy badania. Co sprawiło, że przedmioty są tak dobrze zachowane? Gdy stanowiska archeologiczne, na których badacze dokonali tego odkrycia, uległy zalaniu, przedmioty znalazły się pod warstwą piasku o grubości dochodzącej do dwóch metrów. Dzięki temu powstały warunki beztlenowe, które uniemożliwiły rozkład materiałów. Dopiero w ostatnich dziesięcioleciach wskutek działalności człowieka i sezonowych burz warstwa piasku została odsłonięta, dzięki czemu było możliwe odkrycie zatopionych osad i przedmiotów. Odkrycie tego rodzaju nietrwałych znalezisk jest szczególnie ważne ze względu na fakt, ze dzięki nim „możemy dowiedzieć się więcej na temat bogatych i różnorodnych zastosowań, a także poznać wiedzę techniczną ich twórców”, jak wyjaśniają autorzy badania. Oznacza to, że naukowcy mogą wykorzystać je w celu analizy doboru materiałów i surowców, technik rzeźbienia w drewnie, uwarunkowań ekologicznych i środowiskowych, pochodzenia znalezisk oraz przedmiotów skeuomorficznych – przypominających podobne obiekty wykonane z innych materiałów. Zdaniem naukowców wybór drewna wynikał z faktu, że było ono „łatwo dostępnym i podatnym na obróbkę surowcem”. Z tego względu uważają, że świat nauki powinien „na nowo przyjrzeć się roli drewnianych przedmiotów w społecznościach zamieszkujących ten region na przestrzeni dziejów”.
Webinarium i spotkanie
Podczas dorocznego spotkania członków konsorcjum projektu, które odbyło się w Barcelonie w grudniu 2023 roku, przedstawiciele projektu ILIAD zaprezentowali na żywo działanie opracowanej przez siebie technologii cyfrowych bliźniaków oceanu (ang. Digital Twins of the Ocean, DTO) w 22 lokalizacjach pilotażowych na terenie Europy, Afryki Północnej oraz na Bliskim Wschodzie, prezentując sposoby wykorzystywania technologii w celu radzenia sobie z różnymi wyzwaniami związanymi z przemysłem oceanicznym. „Ważną korzyścią płynącą z naszych lokalizacji pilotażowych jest możliwość zaprezentowania wartości technologii DTO dzięki zaangażowaniu różnych interesariuszy i zajmowanie się wieloma zagadnieniami”, wyjaśnia Charalampos Ipektsidis, koordynator projektu ILIAD z ramienia belgijskiej spółki Netcompany-Intrasoft, którego wypowiedź została przytoczona w informacji prasowej opublikowanej w portalu „Water Power & Dam Construction”. W tym samym miesiącu zespół projektu ILIAD zorganizował również webinarium na temat swojego narzędzia Ocean Information Model, które zapewnia pełną interoperacyjność semantyczną w ramach realizowanych przez zespół cyfrowych bliźniaków. Prace realizowane w ramach projektu ILIAD (INTEGRATED DigitaL Framework FOR Comprehensive MARITIME DATA AND INFORMATION SERVICES) dobiegną końca w 2025 roku. Zespół projektu BEFOREtheFLOOD (Neolithic coastal settlements and responses to environmental dynamics: A pioneering world lost beneath the Mediterranean Sea) zakończy swoje prace w 2027 roku. Więcej informacji: strona projektu ILIAD projekt BEFOREtheFLOOD
Słowa kluczowe
ILIAD, BEFOREtheFLOOD, prehistoria, znalezisko, materiał, drewno, kosz