Czy badacze są zadufani w sobie?
Ludzie mają naturalną tendencję do postrzegania siebie i swojej grupy w pozytywnym świetle. Wiąże się to z niebezpieczeństwem zakłócenia obiektywnej samooceny i współpracy z innymi osobami. Wyniki opublikowane w piśmie „Scientific Reports” ujawniły, że naukowcy znacznie przeceniają swoje zaangażowanie w dobrą praktykę badawczą w porównaniu z kolegami.
Ach, ci zadufani w sobie badacze!
„Punktem wyjścia dla projektu jest pewien kryzys w świecie badań. Nierzetelność badawcza lub trudności w powielaniu wyników badań naukowych zostały wykryte w wielu przypadkach. A to kwestionuje ich wiarygodność” — skomentował Gustav Tinghög, profesor ekonomii na Wydziale Zarządzania i Inżynierii Uniwersytetu Linköping w Szwecji, w komunikacie prasowym. „Okazuje się, że prawie wszyscy badacze uważają się za równie dobrych lub lepszych od przeciętnych, co jest statystyczną niemożliwością” — dodał. „Gdyby każdy mógł spojrzeć na siebie obiektywnie, można by oczekiwać równomiernego rozkładu wokół średniej wartości”. Zespół badawczy ze szwedzkiego uniwersytetu przeanalizował odpowiedzi od ponad 11 000 szwedzkich naukowców. Kwestionariusz został oparty na zasadach Szwedzkiej Rady ds. Badań Naukowych dotyczących dobrych praktyk badawczych.
Klapki na oczach w uznawaniu niedociągnięć etycznych
Wyniki pokazały, że większość badaczy postrzega siebie jako etycznie lepszych, i to nie tylko siebie indywidualnie, ale także swoje całe domeny badawcze. Ta tendencyjność samooceny była szczególnie widoczna w badaniach medycznych. Można to potraktować jako ostrzeżenie dla międzydyscyplinarnych prac zespołowych. W szczególności ponad 55% badaczy uważało, że przestrzegają dobrych praktyk równie dobrze lub lepiej niż ich koledzy. Prawie 63% oceniło standardy etyczne w swojej dziedzinie badań jako wysokie lub wyższe niż w innych. Największe przeszacowanie zaobserwowano dla medycyny. „Każdego dnia naukowcy stają przed dylematem: czy robić to, co przynosi mi korzyści, czy to, co przynosi korzyści nauce. W takim świecie ważne jest, aby stale patrzeć na siebie w lustrze i kalibrować swój kompas badawczo-etyczny” — podsumowuje Tinghög.
Słowa kluczowe
badacz, badania, praktyka badawcza, praktyka etyczna, samoocena, standard etyczny, przeszacowanie