Potencjał zachowań prospołecznych w zakresie pobudzania kreatywności i innowacyjności
Kreatywność jest fundamentalną cechą człowieka, odkąd naszym przodkom udało się dzięki niej stawić czoło zagrożeniom i stworzyć możliwości w środowisku. W obecnym świecie szybkich i czasami nieprzewidywalnych zmian kreatywne pomysły nie tracą na znaczeniu. Dotyczy to zarówno organizacji, które muszą wprowadzać innowacje i konkurować w dynamicznych warunkach rynkowych, jak i społeczeństw, które muszą reagować na kryzysy zdrowotne i inne wyzwania. Projekt MUSES powstał z zamiarem zbadania, w jaki sposób zachowania prospołeczne – działania mające na celu przyniesienie korzyści innym jednostkom lub społeczeństwu jako całości – mogą być powiązane z proaktywnością, odpornością i kreatywnością. Projekt, realizowany przy wsparciu programu działań „Maria Skłodowska-Curie” koncentrował się na nagradzającym i motywującym wpływie subiektywnego wpływu społecznego. W jego ramach badano wzorce proaktywnych i kreatywnych zachowań w różnych próbach, w których motywacja była najistotniejszym elementem, a nagroda miała mniejsze znaczenie. „W świetle stale rozwijającego się sektora usług, a także rosnącej popularności koncepcji organizacyjnych, takich jak przedsiębiorczość społeczna czy innowacje społeczne, motywacja prospołeczna jest aktualnym i istotnym tematem”, mówi Konstantinos Papachristopoulos, koordynator projektu MUSES.
Połączenie teorii psychologicznych i różnorodnych metod
W badaniu MUSES wykorzystano różne podejścia metodologiczne, takie jak badania przekrojowe, badania pamiętnikarskie i eksperymenty, bazujące na dwóch głównych teoriach. Pierwszą z nich jest teoria motywowanego przetwarzania informacji autorstwa psycholog społecznej Zivy Kundy, która sugeruje, że pragnienia ludzi wpływają na to, w jaki sposób postrzegają i interpretują informacje. Drugą jest teoria autodeterminacji autorstwa psychologów Ryana i Deciego, która zakłada, że ludzie są bardziej zmotywowani i skuteczni, gdy zaspokojone są ich podstawowe potrzeby psychologiczne, takie jak autonomia i kompetencje. Omawiany projekt dostarczył dowodów na to, że subiektywnie postrzegany wpływ społeczny uczestników, a także motywacja prospołeczna są związane z innowacyjnymi zachowaniami w pracy i kreatywnością za sprawą zaspokojenia podstawowych potrzeb. „Kiedy ludzie skupiają swoją uwagę na innych, są bardziej proaktywni i odporni, a także wpadają na pomysły, które ostatecznie są przydatne dla innych”, przekonuje Papachristopoulos. W badaniu wzięło udział kilka organizacji z Grecji i Kanady, w tym instytucje akademickie i kulturalne, organizacje pozarządowe i stowarzyszenia oraz gminy, co przełożyło się na zebranie zróżnicowanej próby uczestników, obejmującej pracowników, artystów, studentów, lekarzy i wolontariuszy. Zależnie od kontekstu zespół MUSES zastosował kilka dodatkowych zmiennych do przeprowadzonych badań: na przykład zaangażowanie w pracę w organizacjach kulturalnych i chęć pozostania wolontariuszem w przypadku organizacji pozarządowych.
Zastosowanie motywacji prospołecznej w praktyce
„Ustalenia badań MUSES wyznaczają nowy etap dla teorii autodeterminacji, otwierając nowe możliwość zaspokajania potrzeb w miejscu pracy, dostarczając nowych wyjaśnień na temat ludzkiej kreatywności, które wykraczają poza cechy osobowości, oraz proponując nowe interwencje i praktyki zarządzania zasobami ludzkimi w organizacjach”, mówi Papachristopoulos. W praktyce badania te mogą dostarczyć wskazówek organizacjom, które są zainteresowane skuteczniejszym zaspokajaniem potrzeb pracowników, pobudzaniem kreatywność i motywowaniem ich do innowacyjnych zachowań w pracy. Zgodnie z wynikami badania bardzo skuteczne mogą być tu inicjatywy, które pielęgnują poczucie pozytywnego wpływu, pozwalając pracownikom wnosić pozytywny wkład w rozwój kolegów, firmy i szerszej społeczności. Biorąc to pod uwagę, organizacje mogą tworzyć programy wspierające wolontariat, mentoring lub odpowiedzialność społeczną, zwiększając poczucie wpływu prospołecznego pracowników i ogólny poziom zaspokojenia potrzeb. Uznanie i docenienie ich wkładu jeszcze bardziej zwiększa zaangażowanie pracowników w innowacyjne zachowania w pracy.
Słowa kluczowe
MUSES, kreatywność, motywacja, zachowania prospołeczne, wpływ społeczny, zasoby ludzkie
