Skip to main content
European Commission logo
polski polski
CORDIS - Wyniki badań wspieranych przez UE
CORDIS
CORDIS Web 30th anniversary CORDIS Web 30th anniversary

Rheumatoid Arthritis Caught Early: investigating biological mechanisms preceding chronification of joint inflammation to identify patients prior to presentation of classic chronic arthritis

Article Category

Article available in the following languages:

Sprawniejsza diagnostyka fazy przedklinicznej reumatoidalnego zapalenia stawów dzięki rezonansowi magnetycznemu

Reumatoidalne zapalenie stawów to schorzenie diagnozowane zwykle już po pojawieniu się obrzęku stawów, gdy nie ma już możliwości jego wyleczenia. Odkryte dzięki rezonansowi magnetycznemu markery chorobowe mogą pozwolić na szybsze wykrycie choroby.

Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba, na którą cierpi blisko 1 % ogółu ludności. Choroba ta dotyka około 5 milionów pacjentów w Europie, a jej łączny koszt wynosi aż 45 miliardów euro rocznie, uwzględniając koszty społeczne, w tym utracone dochody. Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła, bolesna i nieuleczalna choroba, choć uzyskanie diagnozy na wczesnym etapie może sprzyjać skuteczniejszemu ograniczaniu jej rozwoju. Dzięki temu pacjenci mogą dłużej cieszyć się życiem i utrzymać aktywność zawodową. U pacjentów zagrożonych ryzykiem wystąpienia tej choroby występuje szereg objawów, choć nie pojawiają się najbardziej charakterystyczne wskazówki, takie jak obrzęk stawów wskazujący na postępujący stan zapalny. Objawy te określamy mianem podejrzanego klinicznie bólu stawów. Po jego wykryciu, lekarze mogą diagnozować pacjentów pod kątem stanu przedzapalnego, co ma kluczowe znaczenie dla wyników leczenia - według najnowszych badań zabiegi i leczenie podjęte w tej fazie mogą ograniczyć czas trwania choroby. W 2012 roku Annette van der Helm-van Mil opracowała regułę dotyczącą podejrzanego klinicznie bólu stawów, która łączy wczesne klinicznie istotne sygnały ostrzegawcze świadczące o ryzyku wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów w celu ułatwienia diagnozy. Obecnie reguła ta jest powszechnie stosowana w praktyce klinicznej. Opierając się na dotychczasowych badaniach klinicznych oraz pracach zespołu obejmującego naukowców, lekarzy i inżynierów, zespół projektu RACE, którego prace zostały sfinansowane ze środków Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, przeprowadził najszerzej zakrojone badanie naukowe pacjentów cierpiących na podejrzany klinicznie ból stawów w historii. „Celem naszego projektu było opracowanie szerokiej listy markerów chorobowych, które pozwolą nam na skuteczniejszą identyfikację pacjentów cierpiących na bóle stawów, w przypadku których występuje ryzyko wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów”, wyjaśnia Van der Helm-van Mil, koordynatorka projektu i profesor reumatologii zatrudniona w Ośrodku Medycznym Uniwersytetu w Lejdzie w Niderlandach.

Interdyscyplinarne badania odpowiedzi autoimmunologicznej podczas rozwoju RZS

Skupiając się na fakcie występowania przeciwciał autoimmunologicznych u blisko połowy pacjentów chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów, zespół projektu RACE skupił się na badaniu odpowiedzi autoimmunologicznej u pacjentów z podejrzanym klinicznie bólem stawów. Ze względu na niszczycielski wpływ przeciwciał przeciwko cyklicznym peptydom cytrulinowanym na stawy, czyli przeciwciał anty-CCP, ich występowanie jest powiązane z cięższym przebiegiem choroby. „Dzięki współpracy z wybitnym zespołem immunologów byliśmy w stanie wyizolować te przeciwciała i zbadać ich właściwości”, dodaje Van der Helm-van Mil. Radiolodzy wykorzystali najnowocześniejsze narzędzia obliczeniowe, z kolei eksperci zajmujący się anatomią połączyli siły ze specjalistami zajmującymi się sztuczną inteligencją, by opracować system pozwalający na zautomatyzowaną analizę wyników rezonansu magnetycznego w oparciu o algorytmy uczenia głębokiego. Techniki te usprawniają interpretację danych zawartych na obrazach uzyskanych przy pomocy rezonansu, umożliwiając analizę dużych zbiorów danych w celu ich lepszego zrozumienia. „Przyjrzeliśmy się rezonansowi magnetycznemu dłoni i stóp, czyli miejsc, w których zwykle rozpoczyna się stan zapalny w przebiegu bólu stawów i reumatoidalnego zapalenia stawów. Zapalenie stawów można wykryć już w początkowych etapach rozwoju podejrzanego klinicznie bólu stawów, zanim jeszcze pojawią się istotne klinicznie objawy”, wyjaśnia Van der Helm-van Mil. Dzięki pracy utalentowanego zespołu, badaczom udało się uzupełnić wiedzę anatomiczną na temat dłoni oraz stóp dzięki odkryciu nieznanych dotychczas tkanek maziowych.

Nowe markery pozwalają na diagnozowanie RZS przed wystąpieniem objawów

W ramach prac badacze ustalili, że niektóre reakcje autoimmunologiczne zaczynają być widoczne w początkowych fazach rozwoju bólu stawów. „Badania pozwoliły na odkrycie szeregu nowych cech przeciwciał, które okazały się pomocne w prognozowaniu rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów. Udało nam się także zbadać wiele spośród tych cech w czasie rozwoju choroby, w tym podczas przeradzania się bólu stawów w reumatoidalne zapalenie stawów”. Badania wykazały niezmienność cech przeciwciał w czasie rozwoju choroby, co świadczy o tym, że odpowiedź autoprzeciwciał jest już dojrzała na etapie podejrzanego klinicznie bólu stawów. „Ze względu na fakt, że reumatoidalne zapalenie stawów nie pojawia się u wszystkich pacjentów cierpiących na ból stawów, występowanie przeciwciał nie jest czynnikiem, który przyczynia się do rozwoju choroby”, zauważa badaczka. Niektóre nowe rodzaje badań krwi pozwalające na wykrywanie autoprzeciwciał pozwalają w niektórych przypadkach wskazać, u których pacjentów może pojawić się reumatoidalne zapalenie stawów. Głównym osiągnięciem projektu było ustalenie znaczenia stanu zapalnego stawów dłoni i stóp, wykrytego dzięki rezonansowi magnetycznemu, a także wykorzystanie go w roli dokładniejszego wskaźnika ryzyka rozwoju RZS. Chodzi między innymi o stan zapalny pochewki ścięgna w dłoniach i stopach, a także stan zapalny kaletki maziowej palców stopy. Jak dodaje Van der Helm-van Mil, to niezwykle ważne odkrycie ze względu na fakt, że reumatolodzy często niechętnie korzystają z rezonansu magnetycznego. „Ze względu na najnowsze dane, które dowodzą, że leczenie rozpoczęte na etapie wystąpienia bólu stawów pozwala na zapobieganie wystąpienia RZS lub łagodzi przebieg choroby, wyniki badań przeprowadzonych przez zespół projektu RACE pokazują, jak istotne jest wykorzystanie rezonansu magnetycznego w celu dokładnego diagnozowania pacjentów na wczesnym etapie schorzenia”.

Słowa kluczowe

RACE, nowe markery, RZS, objawy, reumatoidalne zapalenie stawów, klinicznie podejrzane bóle stawów, reumatoidalny, czynnik, odpowiedź autoimmunologiczna, radiolodzy, anatomia, eksperci zajmujący się sztuczną inteligencją, zautomatyzowane analizy obrazów z rezonansu magnetycznego, algorytmy uczenia głębokiego

Znajdź inne artykuły w tej samej dziedzinie zastosowania