Rozwiązania, dzięki którym oceany staną się w przyszłości bardziej odporne i zdrowsze
Ekosystemy morskie mają fundamentalne znaczenie dla globalnej różnorodności biologicznej i są źródłem niezbędnych usług, takich jak regulacja klimatu, bezpieczeństwo żywnościowe oraz korzyści gospodarcze i dobrobyt. Zagraża im jednak zanieczyszczenie i zmiana klimatu, powodując degradację siedlisk i utratę różnorodności biologicznej. Dlatego też pilnie konieczna jest ochrona i przywrócenie naturalnej zdolności ekosystemów morskich do łagodzenia skutków zmiany klimatu.
Strategie w zakresie ochrony i odbudowy ekosystemów morskich
Finansowany przez UE projekt FutureMARES miał na celu przeciwdziałanie skutkom zmiany klimatu wpływającym na ekosystemy morskie poprzez opracowanie innowacyjnych, opartych na zasobach przyrody rozwiązań w zakresie ochrony, odbudowy i zrównoważonego zarządzania. Głównym przedmiotem prac prowadzonych przez ponad 200 naukowców z 33 instytucji z 15 krajów było tworzenie strategii odpornych na zmianę klimatu. „Jednym z kluczowych założeń projektu FutureMARES było opracowanie i wdrożenie skutecznych, inspirowanych naturą strategii ochrony i przywracania, które są odporne na zmianę klimatu”, wyjaśnia koordynator projektu Myron Peck. W tym celu konsorcjum prowadziło różne eksperymenty, aby ustalić, w jaki sposób ekosystemy morskie reagują na zmiany środowiskowe, takie jak wzrost temperatury, spadek poziomu tlenu i zakwaszenie oceanów. Na przykład wiedza zdobyta dzięki badaniom nad tolerancją pomogła na duńskich wodach w lepszym wyborze miejsc do odbudowy traw morskich Zostera marina, gatunku o krytycznym znaczeniu dla ekosystemów przybrzeżnych. Z kolei w Norwegii i Portugalii badacze z projektu FutureMARES odtworzyli lasy wodorostów przy użyciu roślin-dawców odpornych na zmianę klimatu. Podniesiono także problem alarmującego spadku przydatności siedlisk trawy morskiej w Zatoce Biskajskiej i Morzu Śródziemnym poprzez wdrożenie strategii ochrony tych łąk. Co więcej, morskie obszary chronione pomogły w ochronie populacji żółwia Karetta w Morzu Śródziemnym, ponieważ dzięki nim kluczowe szlaki migracyjne i miejsca gniazdowania pozostały nienaruszone.
Zrównoważone strategie odławiania
Oprócz wysiłków na rzecz odbudowy siedlisk zespół FutureMARES zbadał także strategie zrównoważonego odławiania, koncentrując się na ograniczeniu negatywnych skutków przełowienia, które pogłębia utratę różnorodności biologicznej. W ramach projektu badano strategie odławiania, takie jak zrównoważone rybołówstwo, morskie obszary chronione i akwakultura, dążąc do stworzenia bardziej kompleksowego podejścia do zarządzania ekosystemem morskim. Modele ekosystemów pozwoliły zespołowi na przewidywanie wyników połowów przy maksymalnym zrównoważonym odłowie oraz wpływu przyłowów w zmieniających się warunkach klimatycznych. Wyniki tych badań wykazały, że metody odławiania oparte na zasobach przyrody mogą łagodzić związane z klimatem zagrożenia dla gatunków i ich siedlisk. Ponadto ograniczenie emisji gazów cieplarnianych okazało się kluczowe dla odbudowy uszczuplonych zasobów rybnych i zapewnienia zrównoważonego rozwoju akwakultury.
Morskie laboratoria cyfrowe
Ważną innowacją w projekcie FutureMARES było stworzenie morskich laboratoriów cyfrowych, które pozwalają na symulację wpływu zmiany klimatu i rozwiązań opartych na naturze na morskie sieci troficzne. „Te narzędzia wspomagania decyzji pomagają interesariuszom wizualizować korzyści płynące z takich interwencji, a także potencjalne ekologiczne i ekonomiczne kompromisy związane z działaniami w zakresie zarządzania”, podkreśla Peck. W ramach projektu opracowano również nowatorskie oceny ryzyka klimatycznego dotyczące gatunków morskich, usług ekosystemowych i społeczności ludzkich. Jednym z kluczowych rezultatów jest aplikacja internetowa, która pozwala decydentom, menedżerom środowiskowym i naukowcom w spójny sposób badać zagrożenia związane z klimatem. Ponadto zespół FutureMARES opracował scenariusze przyszłości, w których modelowane są potencjalne wyniki zależnie od różnych poziomów emisji gazów cieplarnianych i czynników społecznych. Scenariusze te dostarczą cennych wskazówek na potrzeby podejmowania decyzji w szybko zmieniającym się świecie. Zespół FutureMARES będzie kontynuować te prace, aby wiedza i narzędzia opracowane w ramach projektu mogły przyczynić się do kształtowania, wdrażania i oceny polityki. Inicjatywa „Call for Knowledge” wykazała już wartość ścisłej współpracy między naukowcami i decydentami, prowadząc do tworzenia „inteligentnych klimatycznie” projektów planowania przestrzennego obszarów morskich, w tym lokalizacji morskich obszarów chronionych.
Słowa kluczowe
FutureMARES, ekosystemy morskie, odbudowa, zmiana klimatu, ochrona, rozwiązania oparte na zasobach przyrody