Nowe sposoby na rozwiązanie problemu Europy z fosforem
Fosfor jest niezbędnym minerałem dla wszystkich żywych organizmów, w związku z czym stosuje się go powszechnie jako nawóz pod uprawę roślin jadalnych. Jednym z głównych wyzwań stojących przed Unią Europejską jest fakt, że ten pierwiastek chemiczny musi być importowany, co sprawia, że Europa jest zależna od stabilności łańcuchów dostaw i podatna na zewnętrzne wstrząsy geopolityczne. „Problem polega na tym, że fosforu nie można zastąpić żadnym innym składnikiem odżywczym, a więc stanowi zasób o ograniczonej dostępności, którego potrzebujemy do uprawy roślin”, wyjaśnia koordynator projektu RecaP(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Kasper Reitzel z Uniwersytetu Południowej Danii(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Kolejnym problemem jest fakt, że po spożyciu przez nas fosforu zawartego w żywności w efekcie trafia on do ścieków. Jeśli odprowadzimy zbyt dużo fosforu do środowiska wodnego, może on spowodować eutrofizację naszych jezior i wód słodkich, ponieważ stanowi nawóz, który chętnie wykorzystują zielone mikroalgi”.
Nowe metody recyklingu fosforu
Korzystając ze wsparcia programu działań „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie), zespół projektu RecaP postanowił znaleźć nowe sposoby recyklingu fosforu, aby zmniejszyć europejską zależność od importu i ograniczyć szkodliwy wpływ na systemy słodkowodne. W tym celu w projekcie wzięło udział 15 doktorantów z różnych dziedzin, takich jak nauki społeczne, rolnictwo, inżynieria i gospodarka wodno-kanalizacyjna. Wśród głównych tematów znalazły się: wychwytywanie i recykling fosforu ze ścieków, nowatorskie techniki przywracania wód słodkich, strategie poprawy wykorzystania fosforu przez rośliny uprawne, a także czynniki hamujące i wspierające lepsze zarządzanie fosforem w społeczeństwie. Każdy z doktorantów realizował swój własny projekt, jednocześnie dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniami z pozostałymi. „Umożliwiło to tym młodym naukowcom na wczesnym etapie kariery zobaczyć pełny obraz”, mówi Reitzel. „Na przykład chemik pracujący nad syntezą związku wiążącego fosfor na potrzeby gospodarki ściekami może dostosować swoją technologię do potrzeb sektora ochrony środowiska, aby sprawdzić, czy można ją wykorzystać do zrównoważonej rekultywacji jezior lub na polach uprawnych”.
Interdyscyplinarne szkolenie kluczem do sukcesu
Największym sukcesem projektu było szkolenie łączące wiele różnych dyscyplin. „Naprawdę podobał mi się widok 15 doktorantów chętnych do uczenia się od siebie nawzajem”, zauważa Reitzel. „Utworzona w ten sposób sieć była tak samo cenna, jak ich własne badania”. W projekt zaangażowanych było wielu opiekunów badań, dzięki czemu doktoranci mieli styczność z różnymi obszarami badawczymi, a także z zastosowaniami przemysłowymi. „To była naprawdę różnorodna grupa złożona z socjologów, chemików, biologów i inżynierów – a wszyscy starali się rozwiązać problem związany z fosforem i pragnęli zwiększyć zrównoważony charakter Europy”, zauważa Reitzel.
Nowe pokolenie specjalistów w dziedzinie fosforu
Reitzel uważa, że projekt pomógł ukształtować nowe pokolenie specjalistów w dziedzinie fosforu, posiadających wiedzę z wielu różnych dyscyplin. Nie ulega wątpliwości, że do wprowadzenia przełomowych zmian w sposobach wykorzystania fosforu zasadnicze znaczenie będzie miało dzielenie się umiejętnościami, doświadczeniami i wiedzą. Wszystkie te wysiłki wpisują się w unijny plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym(odnośnik otworzy się w nowym oknie), mający na celu osiągnięcie modelu gospodarczego, w którym wartość(odnośnik otworzy się w nowym oknie) produktów, materiałów i zasobów jest utrzymywana możliwie jak najdłużej. „W Danii projekt ten stał się również głównym powodem, dla którego wzięliśmy udział w wartym 10 milionów euro przedsięwzięciu w zakresie zrównoważonej rekultywacji jezior, sfinansowanym przez Fundację Poul Due Jensen / Grundfos(odnośnik otworzy się w nowym oknie)”, dodaje Reitzel. „Spodobał im się pomysł łączący oczyszczanie wody w jeziorach z jednoczesnym recyklingiem fosforu. To dobry przykład tego, jak projekt RecaP otwiera nowe możliwości”.
