Morze czy góry: za czym tęsknimy najbardziej?
O tej porze roku większość z nas chętnie spędza czas nad wodą lub poza miastem. Jest to również czas, w którym odczuwamy nostalgię za pewnymi miejscami z naszej przeszłości, zwykle domkiem na wsi lub domem rodzinnym, w którym spędziliśmy beztroskie lata. Ta „nostalgia za miejscem“ skłania nas do wyjazdu do domu wakacyjnego nad morzem lub w lesie. Ale czy odczuwamy większą nostalgię za niebieskimi wodami, czy zieloną trawą? Na to pytanie postanowił odpowiedzieć zespół badawczy z kilku uniwersytetów ze Zjednoczonego Królestwa i Korei. W badaniu wzięło udział około 800 mieszkańców Stanów Zjednoczonych oraz 200 mieszkańców Zjednoczonego Królestwa w wieku od 18 do 94 lat. Poproszono ich o wskazanie miejsc, które wywołują u nich największą nostalgię, oraz o opisanie powodów.
Tęsknota za przeszłością
Miejsca „niebieskie”, położone nad morzem, oceanem, rzeką lub jeziorem okazały się najbardziej nostalgicznymi lokalizacjami dla mieszkańców USA (30%) i Zjednoczonego Królestwa (35%). Miejsca „zielone”, znajdujące się w górach i lasach, były natomiast powodem do nostalgii tylko 10% uczestników z obu grup. Miasta stanowiły ponad 20% nostalgicznych miejsc wskazanych przez uczestników z USA i Zjednoczonego Królestwa, z których większość mieszka na obszarach miejskich. Ogólnie rzecz biorąc, badanie pokazało, że krajobrazy „niebieskie”częściej stymulują pozytywne efekty myślenia o przeszłości. Wyniki badania zostały opublikowane w czasopiśmie „Current Research in Ecological and Social Psychology”(odnośnik otworzy się w nowym oknie). Naukowcy opublikowali mapy pokazujące najbardziej nostalgiczne miejsca w Zjednoczonym Królestwie i Stanach Zjednoczonych według 100 brytyjskich oraz około 400 amerykańskich uczestników. „Spodziewaliśmy się, że ludzie będą częściej tęsknić za zielonymi miejscami, ponieważ tak wiele badań wskazuje na psychologiczne korzyści płynące z zieleni na łonie natury. Było dla nas zaskoczeniem, że niebieskie miejsca są tak często przedmiotem nostalgii”, komentuje główna badaczka Elisabeta Militaru cytowana w informacji prasowej(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Nasze odkrycia to kolejny dowód na to, że niebieskie miejsca są powiązane ze zwiększonym dobrostanem psychicznym”. Uczeni porównali miejsca nostalgiczne ze zwykłymi pod względem ich cech fizycznych i psychologicznych. „Pomysł, że miejsca stanowią swego rodzaju emocjonalny punkt zaczepienia, nie jest nowy. Prawie 3000 lat temu Homer opisał tęsknotę Odyseusza ojczyzną, Itaką. Chcieliśmy zrozumieć, dlaczego niektóre miejsca częściej wywołują nostalgię niż inne. Jakie cechy fizyczne i psychologiczne nadają danemu miejscu jego nostalgiczny charakter?”, mówi Militaru. „W XVII wieku nostalgia cieszyła się złą sławą – była uważana za chorobę umysłu”, dodaje. „Badania naukowe zmieniły ten obraz rzeczy. Teraz wiemy, że nostalgia jest zasobem psychologicznym – występuje, gdy mierzymy się z psychologicznym dyskomfortem, na przykład samotnością lub wykluczeniem społecznym”.
Silne mechanizmy wyzwalające nostalgię
Wspominanie budzącego nostalgię miejsca ma dla nas korzyści psychologiczne. Czujemy się bardziej związani z innymi ludźmi, nasze życie nabiera większego znaczenia, a także poprawiamy sobie samoocenę i zyskujemy większe poczucie autentyczności. „Niczym szkło powiększające nostalgia sprawia, że miejsca stają się bardziej wyraziste”, twierdzi Militaru. „Znaczące miejsca są zwykle fizycznie od nas odległe, jednak nostalgia pozwala znów ujrzeć je wyraźniej i w ten sposób łączy naszą przeszłość z teraźniejszością i przyszłością”.