Ocena wpływu zmiany klimatu na obiekty dziedzictwa kulturowego: Podejście projektu YADES
Zmiana klimatu nie jest zagrożeniem rodem z odległej przyszłości - dzieje się teraz. Liczne czynniki stresowe, w tym fale upałów, poważne powodzie i wichury, mają bezpośredni wpływ na wszystkie aspekty ludzkiego społeczeństwa. Szczególnie wrażliwe na skutki zmiany klimatu są obiekty dziedzictwa kulturowego. Te nierzadko starożytne pomniki ludzkich osiągnięć są narażone na ekstremalne warunki pogodowe, aktywność sejsmiczną i uszkodzenia spowodowane przez niezliczone rzesze turystów odwiedzających je każdego roku. Aby zbadać odporność tych miejsc, podmioty odpowiedzialne za zarządzanie obiektami dziedzictwa i agencje ochrony potrzebują dokładnych informacji i narzędzi predykcyjnych. Zespół finansowanego ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie) projektu YADES(odnośnik otworzy się w nowym oknie) opracował szereg zintegrowanych narzędzi do wizualizacji, mapowania i prognozowania, aby zaspokoić tę potrzebę.
Narzędzia wspierają ocenę odporności obiektów dziedzictwa
Zespół projektu YADES opracował szereg podejść do oceny wpływu różnych czynników stresowych na obiekty dziedzictwa kulturowego. W ramach projektu badacze wykorzystali dane z obserwacji Ziemi z satelitów, bezzałogowych statków powietrznych wyposażonych w czujniki, fotogrametrię(odnośnik otworzy się w nowym oknie) 3D i symulacje klimatyczne o wysokiej rozdzielczości. „Analizy przeprowadzone dzięki bezzałogowym statkom powietrznym połączone z analizą obrazu opartą na sztucznej inteligencji okazały się najbardziej obiecującym z tych podejść pod względem kosztów, możliwości adaptacji i przejrzystości dla użytkowników końcowych. Narzędzia te wymagają stosunkowo niskich nakładów inwestycyjnych i mogą być wdrażane pomimo braku stosownej infrastruktury, dzięki czemu są idealnym rozwiązaniem w przypadku obiektów dziedzictwa kulturowego o ograniczonym dostępie oraz przy ograniczonym budżecie” dodaje Nikos Doulamis, koordynator projektu. Zespół projektu YADES zaprojektował platformę oceny odporności dziedzictwa kulturowego (Cultural Heritage Resilience Assessment Platform, CHRAP) w celu połączenia zbiorów danych. Platforma CHRAP zapewnia przyjazny dla użytkownika przegląd oceny ryzyka, który wspiera decydentów zaangażowanych w ochronę obiektów dziedzictwa kulturowego.
Umieszczone na platformie studia przypadków dotyczą szeregu czynników stresowych związanych z klimatem
Projekt YADES skoncentrował się na obiektach dziedzictwa kulturowego na Cyprze, w Grecji oraz we Włoszech. Lokalizacje zostały wybrane ze względu na ich istotne znaczenie kulturowe, narażenie na wiele czynników stresu i różnorodność topograficzną. Badania obejmowały osady przybrzeżne, stanowiska archeologiczne oraz ośrodki miejskie i obiekty kultu. Różnorodność lokalizacji była istotnym czynnikiem wpływających na wybór. Jak wskazuje Doulamis: „Różnorodność miejsc pozwoliła nam zweryfikować narzędzia w różnych kontekstach środowiskowych i kulturowych. Na przykład klasztory na klifach Meteory pozwoliły na testowanie modeli wiatru i erozji, z kolei pozostałości archeologiczne w Delfach były źródłem wielu danych pozwalających na symulację stresu sejsmicznego i cieplnego”.
Delegacje dla budowy sieci kontaktów
W ramach projektu YADES odbyło się 80 delegacji, w których wzięło udział 65 osób, w tym naukowcy na początku kariery i doświadczeni badacze, którzy otrzymali możliwość współpracy w różnych kontekstach. Mobilność była kluczową zaletą projektu, który wspierał budowanie sieci kontaktów i wpłynął na rezultaty badań. „Każdy oddelegowany badacz był częścią instytucji przyjmujących, które dzieliły się swoją wiedzą specjalistyczną, co pozwoliło na wymianę wiedzy w czasie rzeczywistym”, wyjaśnia Doulamis. „Na przykład pracownik pewnej firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, pracujący nad bezzałogowymi statkami powietrznymi, współpracował z zespołem uniwersyteckim zajmującym się integracją danych, co przełożyło się na rozwój platformy CHRAP”. Zespół projektu YADES stworzył również usługi wsparcia dla użytkowników końcowych, takich jak samorządy, zarządcy terenów, decydenci i badacze. Usługi obejmowały materiały szkoleniowe, warsztaty i praktyczne szkoły letnie. „Działania szkoleniowe miały na celu zapewnienie, że YADES pozostawi po sobie coś więcej niż tylko narzędzia. Naszym celem było umożliwienie lokalnym interesariuszom przejęcia odpowiedzialności za strategie budowania odporności danych miejsc”, mówi Doulamis. Oprócz cyfrowych narzędzi środowiskowych i elementów szkoleniowych, zespół projektu YADES zbudował wykwalifikowaną społeczność badaczy, którzy mogą stawiać czoła przyszłym wyzwaniom klimatycznym. Zapewniając wykorzystanie rozwiązań w zakresie odporności na skutki zmiany klimatu do ochrony obiektów dziedzictwa kulturowego, podejście opracowane przez zespół YADES chroni przeszłe osiągnięcia ludzkości dla przyszłych pokoleń.
