Poprawa wizerunku osób ubiegających się o azyl w Europie
Zbadanie sposobu funkcjonowania systemów azylowych i przyjmowania uchodźców w praktyce może pomóc w reformie obecnych strategii, które okazały się dyskryminacyjne i nieskuteczne. Taka analiza może również pomóc w obaleniu dominującej narracji, która przedstawia osoby ubiegające się o azyl i nielegalnych imigrantów jako zagrożenie dla społeczeństw.
Jak granica podąża za migrantami po jej przekroczeniu?
Granice to złożone systemy rozciągające się na zewnątrz - zjawisko to nazywamy eksternalizacją granic. W kontekście granicznym siły zbrojne i pomoc humanitarna są ze sobą ściśle powiązane. Granice rozszerzają się również w kierunku wnętrza terytoriów państwowych - mamy wówczas do czynienia z internalizacją granic. Zjawisku temu poświęcono jednak dotychczas bardzo mało uwagi. Projekt BECAMP(odnośnik otworzy się w nowym oknie), realizowany dzięki wsparciu ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie”, miał na celu wypełnienie luki w badaniach nad internalizacją granic. Aby tego dokonać, zespół założył, że jednym z głównych mechanizmów tego zjawiska jest system przyjmowania osób ubiegających się o azyl. Zespół projektu BECAMP skupił się na krajach, do których emigranci przybywają w pierwszej kolejności, czyli na Włoszech i Hiszpanii.
Czerpanie korzyści z wiedzy jednostek
Prace w ramach projektu w dużej mierze opierały się na osobistych doświadczeniach Cateriny Borelli(odnośnik otworzy się w nowym oknie) jako byłej pracownicy przyjmującej uchodźców i koordynatorki. Jest antropolożką na Uniwersytecie Ca' Foscari w Wenecji(odnośnik otworzy się w nowym oknie) i główną badaczką projektu. Borelli przeprowadziła dogłębne badania w ośrodku dla osób ubiegających się o azyl w małym miasteczku prowincjonalnym w północno-wschodnich Włoszech. Pracowała jako wolontariuszka w organizacji zarządzającej ośrodkiem recepcyjnym dla osób ubiegających się o azyl, w którym wcześniej pełniła funkcję koordynatorki. Aby uzyskać perspektywę porównawczą, badaczka przeprowadziła badania terenowe w dziewięciu różnych lokalnych organizacjach, które zarządzały programami przyjmowania osób ubiegających się o azyl w Barcelonie. Borelli przeprowadziła rozmowy z szeregiem pracowników, a także zgłosiła się jako ochotniczka do pracy w jednym z nich. W rezultacie powstał kompleksowy opis sytuacji włoskich i hiszpańskich systemów przyjmowania uchodźców. „Badania pomogły w odkryciu granicznego charakteru programów recepcyjnych, dzięki przyjęciu krytycznej perspektywy na gościnność państwową, postrzeganą nie jako gest dobroci wobec ludzi w potrzebie, ale jako asymetryczną relacja władzy, której celem jest trzymanie niepożądanych osób na dystans”, wyjaśnia Borelli.
Kwestionowanie głęboko zakorzenionej negatywnej narracji o azylantach
Szereg publikacji projektu(odnośnik otworzy się w nowym oknie), w tym recenzowane artykuły, rozdziały książek, wpisy na blogach i przygotowywany do wydania ilustrowany album, a także seminaria, wykłady i prezentacje na konferencjach i wydarzeniach międzynarodowych, przyczyniły się do upowszechnienia wyników projektu. Zespół zadbał o dotarcie do szerszego grona odbiorców poprzez organizowanie zajęć z dziećmi (tworząc grę planszową o migracji), stosowanie metod wizualnych (warsztaty fotograficzne) i rozpoczęcie serii podcastów z Radiem Ca' Foscari. „Oczekuję, że projekt BECAMP przyczyni się do podniesienia świadomości na temat sytuacji osób ubiegających się o azyl w Europie, które oczekują na rozpatrzenie wniosku o nadanie statusu uchodźcy, ponieważ nie mają jeszcze praw przysługujących uchodźcom”, komentuje Borelli. „Ten niepewny status prawny jest często postrzegany jako brak prawa do przysługujących im świadczeń, dlatego podnoszenie świadomości przyczyni się do stworzenia bardziej sprawiedliwego i zorientowanego na prawa społeczeństwa”. „Myślę, że główną wartością dodaną projektu BECAMP jest krytyczne podejście do gościnności państwowej, która jest powszechnie postrzegana jako bezinteresowny i niezasłużony dar, jaki kraje europejskie ofiarowują określonej grupie ludzi, którą zbyt często oskarża się o wykorzystywanie i nadużywanie takiej hojności”, podsumowuje. „W rzeczywistości prawo gościnności, które ustanawia prawa i obowiązki gości i gospodarzy, stanowi metodę opieki i kontroli, która stawia gości w stanie wiecznego moralnego długu i podporządkowania”.
