Lepsze zrozumienie przewlekłego bólu i podejmowania decyzji
Fibromialgia (FM) to schorzenie charakteryzujące się przewlekłym, rozległym bólem, zmęczeniem i zaburzeniami funkcji poznawczych. FM wydaje się wpływać na sposób, w jaki mózg i rdzeń kręgowy przetwarzają bodźce bólowe i niebólowe, przy czym częściej choroba ta występuje u kobiet. Obecnie nie ma lekarstwa na tę chorobę. Terapie bólu zazwyczaj obejmują ćwiczenia i inne długoterminowe interwencje, ale przestrzeganie tych metod leczenia jest często niskie. „Sugeruje to, że osoby zmagające się przewlekłym bólem mogą mieć zmieniony proces podejmowania decyzji dotyczących opóźnionych i wymagających wysiłku nagród” — mówi Aleksandra Herman zajmująca się projektem PAID(odnośnik otworzy się w nowym oknie) w Instytucie Nenckiego Polskiej Akademii Nauk(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Może to osłabiać przyjmowanie skutecznych interwencji i wytrwałość w nich”.
Podstawowe mechanizmy neuronowe i mózg-ciało
Zrozumienie aspektów bólu — emocjonalnego i fizycznego — a także leżących u ich podstaw mechanizmów neuronalnych i relacji ciało-mózg, które determinują te wzorce decyzyjne, jest zatem kluczowe dla poprawy skuteczności leczenia. Lepszego zrozumienia tego niedostatecznie zbadanego obszaru podjął się zespół projektu PAID, korzystający ze wsparcia programu działania „Maria Skłodowska-Curie”(odnośnik otworzy się w nowym oknie). „Chcieliśmy ocenić postawy związane z opóźnianiem i wysiłkiem u osób z FM w porównaniu z dopasowaną grupą kontrolną bez bólu” — wyjaśnia Herman. „Chcieliśmy również zbadać rolę emocji i postrzegania wrażeń cielesnych jako potencjalnych czynników przyczyniających się do zmiany procesu podejmowania decyzji o opóźnionej i wymagającej wysiłku gratyfikacji”. Jednym ze sposobów było wyznaczenie szeregu zadań dla grupy pacjentów z FM, jak i dla grupy kontrolnej bez dolegliwości bólowych. Zadania obejmowały wysiłek fizyczny lub poznawczy, z ważoną nagrodą na końcu. Uczestnicy mogli albo podjąć wysiłek, aby wykonać zadanie i otrzymać nagrodę, albo opóźnić wykonanie zadania i otrzymać mniejszą nagrodę. Kolejnym krokiem projektu było zmapowanie neuronalnych podstaw tych zmienionych procesów decyzyjnych za pomocą interdyscyplinarnego zestawu narzędzi, który obejmował ekonomię behawioralną, psychofizjologię i neuroobrazowanie.
Ochronne podejmowanie decyzji dotyczących wysiłku fizycznego
„To, co odkryliśmy, to zwiększone podejmowanie decyzji ochronnych w przypadku wysiłku fizycznego” — dodaje Herman. „Oznacza to, że osoby chorujące na FM częściej unikały wysiłku fizycznego, ale nie poznawczego. Trudności z przestrzeganiem zaleceń terapeutycznych mogą wynikać z podejmowania decyzji unikających nadmiernego wysiłku fizycznego, a nie z niskiej motywacji — może być więc to potencjalnym celem interwencji w opiece klinicznej”. Wyniki tego projektu zostały szeroko udostępnione, a Herman wygłosiła popularnonaukowy wykład(odnośnik otworzy się w nowym oknie) Fundacji Nenckiego na temat podejmowania decyzji w FM i przedstawiła pewne kluczowe informacje na temat bólu w ogólności. Herman wzięła również udział w niedawnym webinarium(odnośnik otworzy się w nowym oknie) na temat bólu i aktywności, skierowanym do pacjentów, grup wsparcia i lekarzy. Herman i jej współpracownicy opublikowali również artykuł w czasopiśmie naukowym Journal of Pain(odnośnik otworzy się w nowym oknie), w którym szczegółowo opisują, w jaki sposób osoby z FM wykazują zwiększone podejmowanie decyzji ochronnych w przypadku wysiłku fizycznego, ale nie w przypadku poznawczego.
Indywidualnie dostosowane interwencje dla pacjentów cierpiących na fibromialgię
Można mieć nadzieję, że wyniki projektu PAID doprowadzą do opracowania lepiej dostosowanych interwencji, które obniżą natychmiastowe odczuwane koszty lub zmienią kwestie gratyfikacji u pacjentów z FM. Może to ulepszyć wytyczne kliniczne dotyczące projektowania programów rehabilitacyjnych, które wyraźnie zajmą się kwestią barier decyzyjnych, co poprawi przyjmowanie terapii, a tym samym długoterminowe wyniki. „Kolejne kroki obejmują projektowanie interwencji ukierunkowanych na mechanizm, zaprojektowanych w celu modyfikacji zidentyfikowanych błędów decyzyjnych” — mówi Herman. „Następnie trzeba będzie sprawdzić wykonalność i skuteczność tych rozwiązań w klinicznych badaniach randomizowanych. Prace te będą prowadzone we współpracy z pacjentami i klinicystami”.
