System wczesnego ostrzegania w związku z nowotworem
Skuteczne leczenie nowotworów może zależeć od wczesnej i precyzyjnej diagnozy. Jednym ze sposobów jej osiągnięcia jest wcześniejsze zrozumienie prawdopodobieństwa rozwoju tej choroby. Wprawdzie jednym ze wskaźników są predyspozycje rodzinne, to jednak wykorzystanie bioznaczników umożliwia lekarzom i pacjentowi wczesne rozpoczęcie najbardziej odpowiedniego w danym przypadku leczenia. Zmiany w strukturze chromosomów mogą być identyfikowane w łatwy sposób w laboratoriach przy użyciu odpowiedniego zabarwiania oraz obserwacji mikroskopowych. Tak zwane aberracje chromosomowe (CA) mogą służyć jako bioznaczniki. Te aberracje CA – pomimo faktu obecności całego materiału – mogą powodować chaos genetyczny u osobnika, u którego zachodzi możliwość rozwoju nowotworu. Wygląda na to, że geny muszą być obecne nie tylko w prawidłowej ilości, lecz także w odpowiednim miejscu. Dzięki finansowaniu z UE, naukowcy uczestniczący w projekcie z wykorzystaniem bioznaczników ryzyka nowotworu, postanowili upewnić się czy aberracje CA odzwierciedlają indywidualne czynniki podatności na chorobę. Można byłoby wówczas stwierdzić czy występuje związek z ryzykiem rozwoju nowotworu. Monitorowano także tak zwane mikrojądra (MN), tworzące się w wyniku pozostawienia niewielkich kawałków chromosomów poza jądrem. Pobrano i przeanalizowano materiał komórkowy od osób zamieszkałych w pięciu krajach europejskich. Naukowcy dokonali obserwacji limfocytów, czyli białych ciałek krwi krążących we krwi, by zebrać dowody na występowanie aberracji CA i mikrojąder. Zarejestrowano związki przyczynowe z czynników zewnętrznych z czynnikami, takimi jak wiek i palenie tytoniu. Monitorowano także poziomy enzymów, które mogą odgrywać rolę w przypadku wystąpienia uszkodzenia. Komórki posiadają arsenał enzymów, które pomagają w naprawie DNA. Dodatkowa ochrona komórek możliwa jest dzięki specjalnym enzymom, które rozkładają cytotoksyczne związki chemiczne, takie jak antybiotyki. Poszukiwanie czynników zewnętrznych, jakie wpływają na strukturę chromosomów, pozwoliło na wyjaśnienie pewnych ważnych powiązań. W wielu przypadkach obecność enzymów zapewniających naprawę uszkodzeń, wpływała na liczby aberracji CA oraz mikrojądra. Zgodnie z oczekiwaniami palenie tytoniu i wiek można było także powiązać z niektórymi typami aberracji CA, jak również mikrojąder. Ogólnie biorąc, zarówno środowiska chromosomowe, jak też zewnętrzne stanowią bardzo złożony zestaw opcji pod względem uszkodzeń i zmian genetycznych kodów komórki w okresie życia człowieka. Wprawdzie dane uzyskane z szeroko zakrojonych badań sugerują, że zmiany na poziomie chromosomów mogą być wykorzystane jako miara predyspozycji do choroby nowotworowej, to oczywiste jest, że należy zebrać dużo więcej informacji na ten temat. W projekcie uczestniczyli udział partnerzy z jedenastu krajów z całej Europy. Europejskie finansowanie badań umożliwiło zebranie informacji koniecznych do stworzenia szerokiej bazy danych. W przyszłości będzie to stanowiło jeszcze jedno narzędzie do walki z nowotworami.
