Szczepionka DNA przeciwko leiszmaniozie
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) leiszmanioza, pomimo prowadzonych badań zmierzających do opracowania interwencji leczniczych, nadal stanowi poważne schorzenie w skali światowej. Aktualnie prowadzone prace obejmują sześć potencjalnych szczepionek, jednak żadna z nich nie została jeszcze zatwierdzona jako środek zapobiegających lub leczący leiszmaniozę wśród ludzi. Obiektem zainteresowania finansowanego ze środków UE projektu LEISHDNAVAX ("Development of a DNA vaccine for visceral leishmaniasis") było utworzenie przedklinicznego modelu do opracowania profilaktycznej oraz leczniczej szczepionki. Badania prowadzone przez ostatnie lata wykazały, że odporność na leiszmaniozę związana jest z limfocytami T połączonymi z makrofagami i komórkami dendrytycznymi. Na tej podstawie partnerzy pracujący w ramach projektu LEISHDNAVAX opracowali metodę szczepienia, która ma wywołać przede wszystkim aktywację limfocytów T. W tym celu naukowcy zdecydowali się na ekspresję antygenów Leishmania za pomocą wektorów zdefiniowanych immunologicznie konstruktów ekspresyjnych genów (MIDGE), które wywołują reakcje limfocytów T. W celu utworzenia szczepionki w oparciu o określone kryteria wybrano siedem potencjalnych antygenów (A2, CPA, CPB, HASPB, KMP-11, p74 i TSA). Ich immunogenność została sprawdzona w oparciu o komórki krwi obwodowej pobrane od osób zamieszkujących tereny endemiczne. Sekwencja genomowa dla najlepszych pięciu antygenów (KMP-11, TSA, CPA, CPB i p74) została zoptymalizowana i wprowadzona do wektorów MIDGE. Wyniki wykazały, że rekombinowane białka podlegające ekspresji były wysoce immunogenne i zawierały epitopy antygenowe o dużej gęstości (40–100%). Ta pięciowartościowa szczepionka została zastosowana u zwierząt zakażonych pasożytem Leishmania i dowiodła istnienia reakcji immunologicznych humoralnych oraz wywołanych przez limfocyty T. Szczepionka została następnie poddana ocenie przedklinicznej u zwierząt w celu zbadania biodystrybucji oraz toksyczności dawki powtórzonej. Oczekuje się, że docelowa populacja ludzka będzie różnorodna w odniesieniu do polimorfizmu ludzkiego antygenu leukocytowego (HLA). Mając to na uwadze, konsorcjum podjęło decyzję o utrzymaniu wszystkich pięciu antygenów w proponowanej formule szczepionki, tak aby zwiększyć zakres jej działania. Badacze przeanalizowali mapy epitopów limfocytów T w antygenach szczepionki w celu lepszego zrozumienia reakcji zaszczepionej populacji na immunizację w odmiennych środowiskach genetycznych. Potencjalna szczepionka, wyprodukowana zgodnie z dobrymi praktykami produkcyjnymi (GMP), przejdzie próby kliniczne fazy I uwzględniające badania w zakresie bezpieczeństwa oraz immunogenności prowadzone w krajach europejskich oraz endemicznych. Konsorcjum LEISHDNAVAX wykazało, że poprzez połączenie kryteriów molekularnych, genetycznych oraz immunogenności, możliwe jest opracowanie skutecznej szczepionki. W oparciu o te wyniki partnerzy oczekują, że proponowana szczepionka składająca się z pięciu antygenów będzie miała kluczowy wpływ na kontrolę oraz rozwój trzewnej oraz skórnej formy leiszmaniozy.
