Restrukturyzacja tożsamości w obliczu zmian społeczno-gospodarczych
W ramach projektu SPHERE (Space, place and the historical and contemporary articulations of regional, national and European identities through work and community in areas undergoing economic restructuring and regeneration) przyjrzano się motywom tożsamości i przynależności oraz zbadano ich przemiany w kontekście zmian społeczno-gospodarczych i nowych krajobrazów kulturowych. Aby zbadać wpływ życiowych doświadczeń i praktyk kulturowych na kształtujące się tożsamości, wykorzystano podejście interdyscyplinarne. Finansowany z funduszy unijnych projekt badawczy obejmujący swym zasięgiem sześć największych europejskich gospodarek skierował uwagę na źródła i proces wdrażania polityk rewitalizacji w zakresie postrzegania społeczności. Uwzględniając zmiany społeczno-gospodarcze oraz towarzyszące im wyzwania względem tożsamości i praktyk kulturowych, partnerzy projektu przyjrzeli się tożsamościom regionalnym i kulturowym w ujęciu historycznym. Celem tej analizy była ocena wpływu działań rewitalizacyjnych na kształtowanie się nowych krajobrazów kulturowych i gospodarczych z uwzględnieniem nowo powstających gałęzi przemysłu, usług i miejsc pracy. Śledząc wspomniany proces ewolucji, naukowcy ze szczególnym zainteresowaniem przyglądali się oddziaływaniu tych zmian na tożsamości kulturowe związane z miejscem pracy, klasą społeczną i płcią. Partnerzy projektu SPHERE podjęli również wyzwanie określenia wpływu innych procesów rewitalizacji na kształtowanie się zrozumienia danego miejsca i poczucia przynależności. Zorganizowano szereg posiedzeń komitetu sterującego, a dzięki systemowi Livelink wszyscy uczestniczący w projekcie badacze mogli porozumiewać się ze sobą i dzielić zdobytą wiedzą. Łącznie technologia ta umożliwiła organizację 19 posiedzeń za pośrednictwem Internetu. Głównym nośnikiem promującym osiągnięcia projektu była strona internetowa, jednak informacje na jego temat można także znaleźć na krajowych witrynach poszczególnych partnerów projektu. Aby nawiązać dobre stosunki ze środowiskami regionalnymi i narodowymi, zespół ściśle współpracował z regionalnymi grupami doradczymi, przedstawiając wyniki prac terenowych na różnych spotkaniach. Opublikowano także szereg raportów oraz podpisano umowę na publikację książki, która pomoże upowszechnić rezultaty projektu wśród szerszego grona odbiorców. W raporcie podsumowującym projekt stwierdzono, że procesy deindustrializacji i rewitalizacji w Europie wywarły znaczący wpływ na restrukturyzację tożsamości. Naukowcy biorący udział w projekcie SPHERE zaobserwowali także, że wyobrażenia dotyczące miejsca i koncepcje płci są w dużym stopniu zależne od zmieniającej lub utrzymującej się sytuacji politycznej i kulturowej, podczas gdy pojęcia rasy lub etniczności są bardzo mocno związane ze zmianami kulturowymi i kształtowaniem się tożsamości. Podejmując wyzwanie zdefiniowania wpływu polityk rewitalizacji w regionach odprzemysłowionych na kulturę i tożsamość, projekt SPHERE zapewnił decydentom politycznym z całej Europy dostęp do niezwykle cennej wiedzy. Jest ona przydatna także w kontekście rozważań mających na celu określenie, czy jesteśmy świadkami wyłaniania się nowych tożsamości oraz czy nowe wyobrażenia w kwestii istnienia i przynależności wyrażane są przez kształtujące się pojęcie europejskości.
Słowa kluczowe
Migracje, tożsamość osobista, SPHERE, polityki rewitalizacji, tożsamości kulturowe
