Reformy polityki rolnej wpływają na rolnictwo
Finansowany ze środków UE projekt "Wpływ decouplingu i modulacji w rozszerzonej Unii: ocena sektorowa i indywidualna gospodarstw rolnych" (IDEMA) został zainicjowany z myślą o rozwoju metod i narzędzi kompleksowej oceny społeczno-gospodarczej wpływu decouplingu i modulacji w europejskim sektorze rolniczym. Podejście projektu zostało nieco zmienione po jego rozpoczęciu w związku z wprowadzeniem w 2003 r. Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Reforma WPR wniosła radykalne zmiany polityki w zakresie unijnych dotacji rolnych poprzez wdrożenie rozłączności dopłat bezpośrednich za pośrednictwem systemu płatności jednolitych (SFP) za hektar ziemi. Nastąpiło to niezależnie od decyzji rolników dotyczących produkcji i miało na celu zwiększenie konkurencyjności europejskiego rolnictwa oraz jego większe urynkowienie. Badacze realizujący projekt IDEMA przeanalizowali wpływ rozłączności unijnego wsparcia rolnictwa, jak również reformy WPR z 2003 r. oraz bardziej skrajnego systemu bonów. Ten ostatni nie wiąże uprawnienia do dopłat z ziemią. Wyniki badań wykazały, że skutki reformy WPR w 2003 r. były umiarkowane, bez wyraźnego wskazania na to, aby rolnicy zamierzali drastycznie zmienić strategiczne decyzje co do zabezpieczenia pracy pozarolniczej. Wyniki modelu IDEMA w rzeczywistości wskazały na wolniejsze zmiany strukturalne za sprawą rozłączenia dopłat bezpośrednich. W odniesieniu do nowych państw członkowskich, dopłaty w ramach WPR rzeczywiście spowodowały większą rywalizację o ziemię oraz większą gotowość do podtrzymania działalności rolniczej. Największy wpływ decouplingu odnotowano w sektorach wołowiny i hodowli owiec, w których zmniejszona podaż zbóż, roślin oleistych, wołowiny i jagnięciny na poziomie UE doprowadziły do nieznacznego wzrostu ich cen rynkowych. Rozwój ten miał na w celu złagodzenia skutków decouplingu na produkcję. Na podstawie wyników projektu, partnerzy IDEMA doszli do wniosku, że związek pomiędzy uprawnieniami do dopłat a ziemią jest kluczowy w zakresie polityki rozłączności, która wywarła umiarkowany wpływ na produkcję. Porównanie z dopłatami rozłącznymi typu bonowego ujawniło większą szybkość zmian strukturalnych i jałowienia gruntów, ale także wzrost, a nie ograniczenie, rentowności gospodarstw. Ogólnie rzecz biorąc, wyniki projektu IDEMA wskazują, że reforma WPR z 2003 r. osiągnęła wyznaczone celów w zakresie poprawy orientacji rynkowej i wzrostu przychodów gospodarstw rolnych. Jednakże istnieje wsparcie dla argumentów, które odnotowują niedociągnięcia reformy w zakresie celu poprawy konkurencyjności. Wynika to z mniejszych rozmiarów gospodarstw, wyższych cen gruntów oraz wolniejszych zmian strukturalnych – z których pierwsze dwa są skutkiem reformy WPR z 2003 r. Inicjatywy takie jak projekt IDEMA oferują cenne narzędzia w obliczu realizowanych reform politycznych, które wpływają na wiele sektorów rolnych oraz osoby w nich działające.
