Najważniejsze wiadomości - Agenda Cyfrowa 101: od wspierania badań naukowych, po realizowanie potrzeb społecznych
Zarówno Agenda Cyfrowa dla Europy, jak i 101 działań zawartych w niej, stanowią istotny element strategii Europa 2020, której celem jest zapewnienie inteligentnego, trwałego i obejmującego wszystkich obywateli wzrostu gospodarczego. Te 101 działań politycznych zorganizowano w ramach siedmiu filarów, określanych także jako "kontenery": rynek wewnętrzny usług cyfrowych, kompatybilność i standardy, poufność i bezpieczeństwo, szybki i ultra-szybki dostęp do Internetu, badania i innowacje, kompetencje komputerowe, umiejętności oraz uwzględnienie społeczne, a także korzyści oferowane przez technologie TIK społeczeństwu UE. W poprzedniej części niniejszego artykułu opisaliśmy rynek wewnętrzny usług cyfrowych, kompatybilność i bezpieczeństwo oraz szybki dostęp do Internetu. W niniejszej części skupimy się na wspieraniu badań naukowych poprzez technologie TIK… Prawo przyciągania "By zainteresować najzdolniejszych Europejczyków badaniami naukowymi, niezbędna jest najnowocześniejsza infrastruktura oraz adekwatne środki finansowe. Najciekawsze pomysły powinno się przemieniać w komercyjne produkty i usługi", zauważa Komisja Europejska, opisując filar "badania i innowacje", będący częścią Agendy Cyfrowej. Przykładem może być Działanie 53, które gwarantuje odpowiednie środki finansowe na wspólne infrastruktury badawcze z dziedziny TIK, a także na klastry innowacyjności. Działanie 53 służy także wspieraniu dalszego rozwoju e-infrastruktur. W powyższym kontekście uczestnicy projektów takich jak "Wirtualne środowiska multidyscyplinarne, bazujące na infrastrukturach chmur obliczeniowych" (VENUS-C) gwarantują, że tysiące naukowców z Europy mają dostęp do wydajnych zasobów obliczeniowych. W ramach projektu VENUS-C stworzono otwartą, skalowalną i zorientowaną na użytkownika infrastrukturę chmur obliczeniowych, która jest na wyciągnięcie ręki badaczy. "Technologia chmur obliczeniowych przynosi [naukowcom] liczne korzyści, umożliwiając nie tylko usprawnienie prowadzenia badań poprzez przyspieszanie odkryć, ale także pozwalając prowadzić badania, które wcześniej nie były możliwe", zauważają uczestnicy projektu VENUS-C w artykule "Oferowanie otwartej, zorientowanej na użytkownika infrastruktury chmur obliczeniowych społecznościom naukowym" , który niedawno opublikowaliśmy. Z kolei w specjalnym wydaniu dotyczącym badań w dziedzinie "przyszłych i powstających technologii" ('Future and emerging technologies' - FET) opisaliśmy szereg projektów pilotażowych, których uczestnicy podejmują prawdziwie wielkie wyzwania, obejmujące opiekę zdrowotną, starzenie się społeczeństw, a także koszty i jakość leków. Przykładowo, celem projektu pilotażowego o nazwie "Informatyczna przyszłość medycyny" ('IT future of medicine' - ITFoM) jest wykorzystanie technologii TIK oraz osiągnięć w zakresie zakrojonego na dużą skalę przetwarzania danych biomedycznych, w celu opracowania odpowiednich dla poszczególnych pacjentów sposobów leczenia głównych chorób, np. raka. "Ogromne postępy w zakresie technologii oraz medycyny opartej na danych mogą sprawić, że wizja "wirtualnego pacjenta" - sterowanego komputerowo, anatomicznego odpowiednika istoty ludzkiej - urzeczywistni się już w ciągu najbliższej dekady. Powyższe wysiłki mogą przyspieszyć proces opracowywania nowych leków, ograniczyć niepożądane efekty uboczne, zatrzymać rozpowszechnianie się chorób, a także polepszyć ogólny stan zdrowia i samopoczucie obywateli", zauważyliśmy w artykule "Poznajcie pionierów przyszłych i powstających technologii" . Co więcej, Komisja Europejska twierdzi, że wyniki badań finansowanych ze środków UE powinny być ogólnodostępne. Komisja wspiera model otwartego dostępu do publikacji naukowych, w związku z czym sfinansowała projekt o nazwie "Infrastruktura otwartego dostępu do europejskich badań naukowych" (Openaire), którego celem jest stworzenie tzw. "przestrzeni informacji", łączącej publikacje, zbiory danych oraz informacje na temat funduszy. Infrastruktura ta ma stanowić pojedynczy punkt dostępu do wszystkich darmowych publikacji, powstałych w podczas realizowania projektów finansowanych ze środków państwowych (zarówno krajowych, jak i europejskich). Z kolei Działanie 56 nawołuje państwa członkowskie do angażowania się w zakrojone na dużą skalę projekt pilotażowe, finansowane w ramach programu na rzecz konkurencyjności i innowacyjności. W pierwszym zeszłorocznym artykule z serii najważniejszych wiadomości, zatytułowanym "Od e-administracji po e-współwładzę" , zaprezentowaliśmy szereg inicjatyw badawczych, realizowanych w ramach ambitnego, europejskiego planu, którego celem jest uwolnienie pełnego potencjału technologii TIK, w celu sprostania publicznym potrzebom w zakresie bardziej inteligentnych i jednolitych e-usług publicznych. Celem zakrojonych na dużą skalę projektów, takich jak "Inteligentne, otwarte usługi dla europejskich pacjentów" (epSOS) jest ułatwienie obywatelom otrzymywania opieki medycznej w dowolnym kraju UE, poprzez eliminację barier językowych, administracyjnych i technicznych. Pokaż swoje e-umiejętności Według Komisji Europejskiej "ponad 50 % Europejczyków korzysta z Internetu codziennie, jednak aż 30 % obywateli Europy nigdy tego nie robiła". Zarówno osoby upośledzone, jak i duża liczba osób starszych, mają trudności z dostępem do nowych treści i usług elektronicznych. Wraz z postępującą cyfryzacją życia istnieje ryzyko, że ten tak zwany "podział cyfrowy" się pogłębi, o ile nie zostaną podjęte działania mające na celu upowszechnienie umiejętności komputerowych poprzez wspieranie długoterminowych planów edukacyjnych i szkoleniowych w tym zakresie. Celem filaru Agendy Cyfrowej o nazwie "zwiększanie e-umiejętności" jest stawienie czoła powyższemu wyzwaniu, a wspieranie przez UE badań z dziedziny TIK stanowi kluczowy element wysiłków na rzecz promowania "nowych umiejętności, z myślą o nowych stanowiskach pracy". Przykładem mogą być naukowcy uczestniczący w finansowanym przez UE projekcie o nazwie "Technologie językowe wspierające naukę przez całe życie" (LTfLL), którzy stworzyli szereg usług z zakresu wsparcia i doradztwa, a także narzędzia bazujące na "przetwarzaniu języka naturalnego" ('natural language processing' – NLP), wspierające zarówno samodzielną, jak i grupową naukę i pomagające odciążyć profesorów, ograniczyć koszty czasowe i finansowe, a także poprawić wyniki osiągane przez uczniów. Z kolei w artykule "Skok jakościowy w przetwarzaniu języka naturalnego w kontekście nauczania" opisujemy więcej zastosowań technologii NLP (która obejmuje zarówno językoznawstwo, jak i informatykę), prezentując oprogramowanie mogące przemieniać tekst w mowę, realizować automatyczne tłumaczenia pomiędzy wieloma językami, a także przeszukiwać dane pod kątem konkretnych pojęć. W powyższym artykule opisaliśmy również wkład wniesiony przez LTfLL na rzecz nowej dziedziny zwanej "analizą uczenia się", obejmującej pomiary, gromadzenie, analizę oraz raportowanie danych na temat uczniów i środowisk edukacyjnych. Powyższe prace dobrze wpisują się w szereg Działań DAE, nadających priorytet kompetencjom i umiejętnościom komputerowym. Technologie TIK w walce z wyzwaniami społecznymi Jednym z celów Agendy Cyfrowej jest znalezienie odpowiedzi na pytanie o to, w jaki sposób technologie TIK mogą ograniczyć zużycie energii, wspierać starzejących się obywateli, zrewolucjonizować opiekę zdrowotną oraz poprawić jakość usług publicznych. "Technologie TIK mogą stanowić siłę napędową dalszej cyfryzacji europejskiego dziedzictwa kulturowego, oferując otwarty dostęp dla wszystkich", zauważono na stronie internetowej DAE. Około 28 Działań można sklasyfikować jako część filaru DAE o nazwie "technologie TIK w walce z wyzwaniami społecznymi". Działania te obejmują na przykład inteligentne rozwiązania energetyczne, zagadnienia legalizacyjne, a także środki i technologie w służbie osób starszych ('ambient assisted living' – AAL). W ramach najważniejszych wiadomości z dziedziny TIK opisaliśmy wiele projektów spełniających powyższe kryteria, szczególnie skupiając się na sposobach, w jakie technologia może wspierać inicjatywy z zakresu opieki nad osobami starszymi oraz "godnego starzenia się". W artykule "Niezależność w podeszłym wieku: wsparcie ze strony wzajemnie powiązanych technologii TIK" opisaliśmy nowe technologie, które monitorują stan zdrowia pacjentów, zabezpieczają ich domy, pomagają im pozostać w dobrej formie fizycznej, a także utrzymywać kontakty z rodziną i przyjaciółmi. Jednak trudność stanowi sprawienie, by ludzie, a zwłaszcza osoby starsze, korzystały z tych "inteligentnych" systemów. "Barierom na drodze do powszechnego korzystania z systemów AAL oraz do ich użyteczności, należy stawiać czoła poprzez innowacyjne, zorientowane na użytkownika podejście [które jest kluczowym elementem]", sugerują uczestnicy projektu o nazwie "Zorientowane na usługi, programowalne i inteligentne środowiska, tworzone z myślą o Europejczykach w podeszłym wieku" (Soprano). Drugi koniec spektrum "wyzwań społecznych" opisaliśmy w artykule "Technologie TIK jako nowa broń w walce z chorobami odpornymi na działanie leków" , w którym przedstawiliśmy nowy system ekstrakcji danych, monitorowania klinicznego oraz wspierania procesów podejmowania decyzji, stworzony przez uczestników projektu zatytułowanego "Wykrywanie i neutralizowanie bakterii dzięki technologiom informatycznym" (Debugit). System ten stanowi nową, potężną broń w walce z odpornością na działanie antybiotyków. Internacjonalizacja Oprócz siedmiu filarów i 101 Działań, Agenda Cyfrowa charakteryzuje się także ważnym wymiarem międzynarodowym, gdyż jej celem jest sprawienie, by Europa stała się siłą napędową inteligentnego, trwałego i obejmującego wszystkich obywateli wzrostu gospodarczego na światowej scenie. Działania realizowane w powyższym kontekście obejmują promowanie globalnych mechanizmów sprawowania władzy przez Internet, polepszanie międzynarodowych warunków handlowych, a także lepszą ochronę praw własności intelektualnej. W artykule "Ochrona ekosystemów oferujących otwarty dostęp do danych oraz ekosystemów e-infrastruktur" opisaliśmy, jak międzynarodowy zespół badawczy, przy wsparciu funduszy unijnych, opracowuje kluczowe mechanizmy tworzenia powiązań pomiędzy pracami naukowców na całym świecie. Uczestnicy projektu "Ekosystem infrastruktur danych dla potrzeb nauki" (D4Science-II) stworzyli interoperacyjną platformę przeznaczoną dla e-infrastruktur, czyli wirtualne środowisko badawcze ('virtual research environment' – VRE), w obrębie którego dane oraz zasoby obliczeniowe i aplikacyjne, stanowiące część różnych infrastruktur, mogą być współdzielone niezależnie od lokalizacji, technologii, formatu, języka, protokołu, czy schematu przetwarzania. "Gromadzimy statystyki na temat różnorakich rodzajów łowisk, pochodzące z różnych krajów, o zróżnicowanym stopniu jakości danych. Projekt D4Science pozwala łączyć te wszystkie dane", zauważa Anton Ellenbroek, partner projektu oraz pracownik Wydziału Łowisk i Akwakultur w FAO w Rzymie. "To bardzo ważna infrastruktura… pozwala nam bowiem przeprowadzać analizy statystyczne w sposób, który wcześniej był niemożliwy, a także współpracować w ramach wielu wirtualnych środowisk badawczych", powiedział Ellenbroek. Mamy nadzieję, że z przyjemnością przeczytaliście Państwo te "największe przeboje" historycznych wiadomości z dziedziny TIK. Jesteśmy otwarci na pomysły dotyczące przyszłych artykułów. --- Projekty opisane w niniejszym artykule sfinansowano w ramach różnorakich inicjatyw i działań stanowiących część ramowych programów badawczych UE. Odnośniki do stron internetowych projektów: - VENUS-C - epSOS - Peppol - LTfLL - CompanionAble - Soprano - Debugit Odnośniki do powiązanych wiadomości: - Część pierwsza – Agenda Cyfrowa 101: od wewnętrznego rynku usług cyfrowych po Internet szerokopasmowy - Oferowanie otwartej, zorientowanej na użytkownika infrastruktury chmur obliczeniowych społecznościom naukowym - Poznajcie pionierów przyszłych i powstających technologii - Od e-administracji po e-współwładzę - Narzędzia przetwarzające język naturalny w służbie nauczycieli i uczniów - Roboty w służbie osób starszych - Inteligentne otoczenie w służbie ludzi w podeszłym wieku, zaprojektowane przez nich samych - Niezależność w podeszłym wieku: wsparcie ze strony wzajemnie powiązanych technologii TIK - Technologie TIK jako nowa broń w walce z chorobami odpornymi na działanie leków - Ochrona ekosystemów oferujących otwarty dostęp do danych oraz ekosystemów e-infrastruktur Pozostałe odnośniki: - strona internetowa Agendy Cyfrowej Komisji Europejskiej