W poszukiwaniu najmasywniejszych gwiazd
Do niedawna dowody obserwacyjne sugerowały, że górny limit masy dla gwiazdy nie przekracza 150-krotności masy naszego Słońca. Chociaż nowe dowody wskazują, że limit ten może być ponad dwukrotnie większy, musimy się jeszcze wiele dowiedzieć o powstawaniu masywnych gwiazd, ich ewolucji oraz wciąż nieustalonej granicy masy. Wiadomo również, że masywne gwiazdy wraz z ich ogromnym przyciąganiem grawitacyjnym są ważnymi czynnikami decydującymi o ewolucji galaktyk. Europejscy naukowcy podjęli się poszerzenia katalogu najmasywniejszych gwiazd w lokalnym wszechświecie, a dokładniej w Drodze Mlecznej oraz pobliskich galaktykach, w tym w Małym Obłoku Magellana. Masywne gwiazdy występują rzadko, są nietrwałe i zwykle są ukryte wewnątrz gęstych gromad otoczonych pyłem. W ramach finansowanego ze środków UE projektu "The most massive stars in the local universe" (MOSTMASSIVESTARS) naukowcy odkryli masywne gwiazdy w zaćmieniowych układach podwójnych i zmierzyli istotne parametry w celu ustalenia ograniczeń związanych z ich powstawaniem i ewoluowaniem. Podwójna gwiazda zaćmieniowa to dwie gwiazdy krążące wokół wspólnego środka ciężkości. Płaszczyzna orbity przebiega wzdłuż linii wzroku obserwatora ziemskiego w taki sposób, że jedna z gwiazd powoduje zaćmienie drugiej. Pomiary okresowych zmian jasności umożliwiły zespołowi projektu MOSTMASSIVESTARS odkrycie ponad 100 masywnych podwójnych gwiazd zaćmieniowych oraz prawidłowe obliczenie masy, średnicy i gęstości 6 z nich. Oprócz tego zbadano około 4600 różnych masywnych gwiazd w Małym Obłoku Magellana, spośród których część otoczona była gazowymi dyskami. Na skutek intensywnego promieniowania masywne gwiazdy charakteryzują się znaczącą utratą masy, co powoduje widoczne różnice w jasności i zmniejszoną metaliczność (zmniejszoną zawartość pierwiastków cięższych niż hel). Dzięki zdjęciom o wysokiej rozdzielczości pozyskanym z obserwatorium Las Campanas w Chile zespół projektu MOSTMASSIVESTARS odkrył 20 nowych układów w masywnych gromadach Danks w naszej galaktyce. Pozyskane dane mają umożliwić przeprowadzenie rygorystycznych testów modeli atmosferycznych i wiatrowych masywnych gwiazd, a także modeli ewolucji gwiazd. Modelowanie atmosfer i ewolucji masywnych gwiazd stanowiło dotąd ogromne wyzwanie dla astronomów, ponieważ wiatry gwiazdowe znacząco wpływają na ewolucję gwiazd oraz ich otoczenie. Wyniki projektu MOSTMASSIVESTARS mogą również zapewnić nowy wgląd w rolę tych gwiazd w dynamice galaktyk, w których występują.