Rozwój społeczno-ekonomiczny: różnorodność kontra dostosowanie
Udane społeczeństwo to społeczeństwo, które odnosi korzyści ze skutecznego modelu rozwoju społeczno-ekonomicznego. Co do zasady istnieją cztery modele rozwoju oparte na kapitalizmie w UE, czyli model zorientowany rynkowo, kontynentalny, skandynawski i południowy, z których wszystkie pozostają pod wpływem gwałtownie postępującej globalizacji. Finansowany ze środków UE projekt Icatsem ("Institutional changes and trajectories of socio-economic development models") przeanalizował synergie i kompromisy między ekonomicznym, społecznym i środowiskowym wymiarem rozwoju w odniesieniu do tych modeli. Projekt poświęcony był ewolucji tych modeli w czasie i skupiał się na konfliktach, komplementarnościach i zmianach w krajobrazie społeczno-politycznym. Zajmował się również analizą idei konwergencji w kierunku konkretnego europejskiego modelu, analizując również wpływy globalizacji i reform strukturalnych przetaczających się przez Europę. Dzięki tak dogłębnemu badaniu, projekt Icatsem miał nadzieję na ekstrapolację przyszłości każdego z tych modeli społeczno-ekonomicznych. W tym kontekście zespół podkreślił jak zmiana instytucjonalna jest faktycznie determinowana przez czynniki polityczne odzwierciedlone w politykach makroekonomicznych, przesłance która osłabia perspektywę wzrostu opartego na stabilności. Wywołało to konieczność lepszego zrozumienia dynamicznych powiązań między społeczno-politycznymi determinantami a zmianą instytucjonalną, jak również społeczną i ekonomiczną wydajnością. Zagadnienia badane w tym zakresie uwzględniały słabości w domniemanym efekcie stymulowania innowacyjności wynikającym z deregulacji rynku produktów oraz klasyfikację krajów wschodzących zgodnie z modelami kapitalizmu. Projekt zajmował się również tendencją zmierzania w stronę bardziej liberalnej formy kapitalizmu. Następnie zajął się on badaniem słabości modeli kapitalizmu w ramach aktualnych obciążeń ekonomicznych, jak również sukcesem poszczególnych modeli narodowych na tle modeli ogólnoeuropejskich, w szczególności w odniesieniu do przemysłu. Aby zilustrować to na przykładzie, europejski przemysł samochodowy, wolny handel i wspólne rynki spowodowały zaburzenie równowagi wśród producentów samochodów. Osłabiło to zdolność przemysłu do przezwyciężania wyzwań związanych ze zrównoważonym korzystaniem ze środowiska. Kolejnym kluczowym odkryciem był fakt, iż różnorodności modeli w Europie nie można wyjaśnić i uzasadnić publicznymi politykami, pomimo faktu, że Komisja Europejska uznaje znaczenie różnorodności. To czy przyszłość UE z perspektywy społeczno-ekonomicznej zostanie zdominowana przez różnorodność czy przez jednolitość nadal pozostaje niewiadomą. W międzyczasie europejskie polityki muszą uznawać istniejącą różnorodność i dostosowywać się do niej, co jest filozofią, która wydaje się działać na korzyść Europy. Z pewnością siła tkwi w różnorodności.
