Dalszy los nanocząstek w środowisku
Naukowcy zainicjowali finansowany przez UE projekt "Nanoparticles fate assessment and toxicity in the environment" (NANOFATE), aby ocenić wybrane produkty, które powstają w dużych ilościach i nie podlegają recyklingowi. Dodatki do paliw, produkty do pielęgnacji osobistej i produkty przeciwbakteryjne są przykładami produktów, które mogą trafiać do gleby i wód gruntowych. Zespół badał po dwie nanocząstki z każdego z tych produktów w cyklu poprodukcyjnym śledząc ich los od momentu dostania się do środowiska ze zużytych produktów przez kanalizację do punktu końcowego oraz określając potencjalną toksyczność. Naukowcy badali chemię i los wybranych nanocząstek składających się ze srebra (Ag), tlenku cynku (ZnO) i będącego dodatkiem do paliwa tlenku ceru (CeO2). Dla ułatwienia śledzenia losu cząstek wytworzyli ZnO z dodatkiem kobaltu. Oceniano nanocząstki zarówno w materiałach do badań ekotoksyczności, jak i w naturalnych układach. Zoptymalizowano protokoły do uzyskania jak najbardziej realistycznych warunków. Początkowe modele losu nanocząstek w środowisku opracowano, aby prognozować osadzanie CeO2 w glebie oraz nanocząstek ZnO i Ag dostających się do oczyszczalni ścieków i wypływających z nich. Prace doświadczalne zwiększyły o 50% liczbę dostępnych punktów danych służących do wnioskowania o dystrybucji wrażliwości gatunków w ramach projektu. Zespół dostarczył ważnych danych o ekotoksyczności i wpływie takich czynników, jak pH gleby, obecność powłoki na nanocząstkach lub ich starzenie. Wyniki pozwoliły określić toksyczność ostrą i przewlekłą odnośnych dawek w warunkach odpowiadających środowisku naturalnemu. Początkowe modele opierające się na założeniach udoskonalono dzięki uzyskaniu rzeczywistych danych z bieżącego i innych projektów. Ostateczne modele pozwoliły wyciągnąć szczegółowe wnioski dotyczące wybranych nanocząstek, badanych w skali lokalnej i w skali całego regionu UE. Podczas projektu stworzono szereg raportów, w tym dotyczących prognozowanego poziomu zanieczyszczeń gleby każdą z badanych nanocząstek i map wpływu na zlewnię sześciu rzek europejskich w przypadku uśrednionym i najgorszym możliwym. Naukowcy stworzyli też raport dotyczący efektów filogenetycznych i dotyczących cech na podstawie badań dystrybucji wrażliwości gatunków. Opublikowano 21 artykułów w czasopismach naukowych i cztery w prasie, a kolejne są w przygotowaniu. Wyniki projektu miały znaczący wpływ na instytucje nadzorcze i normalizacyjne. Projekt NANOFATE jest bardzo ważny z punktu widzenia ochrony środowiska i gospodarki. Jego wyniki dostarczyły stronom zainteresowanym niezbędnych narzędzi, technik i informacji, aby zrozumieć ryzyko związane z różnymi nanocząstkami i przekazać tę wiedzę dalej.
Słowa kluczowe
Nanocząstki, ocena ryzyka, ocena dalszego losu, toksyczność, środowisko
