Nowy adjuwant do szczepionek
Istnieje duże zapotrzebowanie na zapobieganie zakażeniom poprzez szczepienia profilaktyczne oraz oddziaływanie na układ odpornościowy w celu modyfikowania patogennych odpowiedzi (szczepienia lecznicze). Działające suboptymalnie szczepionki często wymagają zastosowania adjuwantu: składnika, który nasila wywoływaną odpowiedź immunologiczną. Jako że liczba licencjonowanych adjuwantów dostępnych obecnie w UE i USA jest ograniczona, zachodzi pilna potrzeba opracowania nowych adjuwantów, zarówno do szczepionek leczniczych, jak i profilaktycznych. W związku z tym, naukowcy uczestniczący w finansowanym z UE projekcie VIVAC ("Viscogel - A chitosan based adjuvant for prophylactic and therapeutic vaccination") postawili sobie za cel ocenę bezpieczeństwa i skuteczności adjuwantu na bazie węglowodorów (chitozanu), znanego jako ViscoGel. Szczepionka Act-Hib przeciwko wirusowi Heamophilus influenzae typu b powodującemu bakteryjne zapalenie opon mózgowych została użyta jako model szczepionki profilaktycznej. Jako model szczepionki leczniczej został wybrany główny antygen pyłku brzozy Bet v1. Naukowcy oceniali różne formuły składnika ViscoGel opracowane dla uzyskania określonych parametrów przylegania, przenikania i fizykochemicznych. Przeprowadzono ocenę toksyczności produktu ViscoGel i ViscoGel–Act-Hib oraz badanie przedkliniczne. Zaobserwowano wzmocnienie odpowiedzi humoralnej i komórkowej po podaniu szczepionek zarówno podskórnie, jak i domięśniowo. Charakterystyka odpowiedzi miejscowej wskazuje na szybkie naciekanie granulocytami, które mogą wchodzić w interakcje z komórkami dendrytycznymi, co umożliwia uzyskanie obserwowanej, silnej odpowiedzi immunologicznej. Następnie badano formułę ViscoGel–Act-Hib w badaniu klinicznym, aby ocenić jej skuteczność w szczepieniach profilaktycznych. Wykazano, że podanie domięśniowe produktu ViscoGel jest bezpieczne i dobrze tolerowalne, a jednocześnie produkt jest skuteczny jako adjuwant. Eksperymenty przedkliniczne, dotyczące produktu ViscoGel w szczepionkach leczniczych potwierdziły, że zastosowanie podskórne tego adjuwantu wzmacnia odpowiedź immunologiczną. Jednakże gdy eksperymentalna formuła była podawana podjęzykowo, naukowcy nie stwierdzili poprawy w reakcji komórek prezentujących antygen. Dane z projektu VIVAC potwierdzają, że produkt ViscoGel jest prostą, bezpieczną i uniwersalną formułą i adjuwantem odpowiednim do stosowania u ludzi. Zastosowanie go rozwiąże przynajmniej częściowo współczesne problemy związane z opracowywaniem skutecznych szczepionek profilaktycznych i leczniczych przeciwko chorobom zakaźnym oraz odpowiednio przeciwko alergiom i nowotworom.
