Lepsze zarządzanie glebami w gospodarstwach rolnych
Metody uprawy roli, które zmniejszają ilość węgla w glebie, mogą zaburzać aktywność mikroorganizmów glebowych, strukturę gleby oraz dostarczanie wody i substancji odżywczych do roślin. Mogą też zmniejszyć zdolność gleb do regulowania emisji gazów cieplarnianych. Finansowany ze środków UE projekt CATCH-C (Compatibility of agricultural management practices and types of farming in the EU to enhance climate change mitigation and soil health) poświęcony był najlepszym praktykom dotyczącym zarządzania (BMP) mającym na celu ograniczenie lub wyeliminowanie tych problemów. Zidentyfikowano skutki różnych rozwiązań dotyczących gospodarowania glebami, a także bariery utrudniające stosowanie najlepszych praktyk w różnego rodzaju gospodarstwach. Wykorzystano dane z ponad 300 długoterminowych badań, aby oszacować wpływ różnych rozwiązań w zakresie zarządzania glebami na wybrane wskaźniki jakości gleby, wydajności upraw i łagodzenie zmiany klimatu. Ogólnie rzecz biorąc, BMP rzeczywiście poprawiły jakość gleb na szereg różnych sposobów. Uczestnicy projektu CATCH-C zaobserwowali, że BMP często wiążą się także z negatywnymi skutkami, takimi jak mniejsza wydajność czy zwiększone emisje. Ustalili też, że duży wpływ na skuteczność, a nawet kierunek oddziaływania BMP mają miejscowe warunki. Wybrano 24 gospodarstwa w różnych regionach Europy, w oparciu o dane dotyczące gleby i klimatu w połączeniu z ich parametrami ekonomicznymi. Na potrzeby tej analizy przeprowadzono badanie wśród ponad 2500 rolników, dotyczące sposobów postrzegania przez nich praktyk dotyczących zarządzania glebą i koncepcji degradacji gleb. Zespół dokonał również przeglądu polityk unijnych związanych z glebami oraz przeanalizował sposoby promowania przez nie lub hamowania wdrażania BMP. Uczeni przeanalizowali pakiety instrumentów politycznych wpływające na glebę, aby określić, w jaki sposób uwzględniają one kwestie dotyczące gleby, począwszy od celów na poziomie UE, przez dokumenty krajowe po wdrażanie środków na szczeblu lokalnym. Generalnie rzecz biorąc stwierdzono, że problemy dotyczące gleb są słabo reprezentowane w prawodawstwie. Do najważniejszych zidentyfikowanych aspektów należą następujące kwestie: wspieranie oddolnego podejścia do konkretnych problemów lokalnych, mechanizmy współdzielenia kosztów badań i działań informacyjnych, monitorowanie skutków w oparciu o wiarygodne wskaźniki oraz optymalizacja rozdzielania środków wśród najlepiej wyposażonych regionów, zgodnie z ogólnounijnymi założeniami społecznymi (np. wychwytywanie i sekwestracja dwutlenku węgla). W ramach projektu CATCH-C opracowano KnowSoil, narzędzie decyzyjne, które umożliwia podsumowywanie kosztów i korzyści zrównoważonych praktyk dla rolników, społeczeństwa i środowiska. Narzędzie jest dostępne w siedmiu językach i dostarcza naukowo sprawdzonych wskazówek umożliwiających sprawniejsze zarządzanie glebami, w oparciu o które można kształtować politykę unijną.
Słowa kluczowe
Zarządzanie glebą, gospodarstwa rolne, rolnictwo, jakość gleby, najlepsze praktyki dotyczące zarządzania
