Przegląd polityki innowacji podkreśla osiągnięcia i wyzwania
Unia Europejska i państwa członkowskie poczyniły duży postęp w zakresie innowacji w ciągu ostatnich lat. Niemniej pilnie potrzebne są dalsze działania, jeśli UE ma się stać wiodącą gospodarką opartą na wiedzy. Takie jest główne przesłanie niedawno wydanego komunikatu Komisji, w którym zawarto przegląd postępów UE oraz najważniejszych wyzwań na przyszłość w dziedzinie innowacji. W ciągu kilku ostatnich lat, w ramach lizbońskiej strategii na rzecz wzrostu i zatrudnienia, Unia Europejska wdrożyła szereg polityk i uruchomiła wiele inicjatyw, których celem jest pobudzenie działalności innowacyjnej w Europie. Jak zaznaczono w komunikacie: "Innowacja jest warunkiem wstępnym do zbudowania niskoemisyjnej gospodarki opartej na wiedzy. Opanowanie tej transformacji jest niezbędne, aby utrzymać swoją konkurencyjność w zglobalizowanym świecie oraz osiągać szerzej zakrojone cele społeczne w sposób zrównoważony, pod presją zmian demograficznych, zmian klimatycznych, niedoboru zasobów i nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa." Według Komisji w kilku obszarach osiągnięto postęp. Wiele państw członkowskich poprawiło swoje wyniki w zakresie innowacji a różnica jaka w tej dziedzinie istnieje pomiędzy UE a jej głównymi konkurentami, mianowicie Stanami Zjednoczonymi i Japonią, zmalała. Analiza sytuacji pokazuje, że najbardziej innowacyjne kraje posiadają szereg wspólnych cech. "Zwykle ich wydatki na edukację, szkolenia i kształcenie ustawiczne są powyżej średniej, udział wydatków na B+R [badania i rozwój] w PKB [produkt krajowy brutto] jest w nich najwyższy i posiadają one instrumenty do wspierania i absorpcji nowych technologii i produktów w sektorach publicznym i prywatnym" - czytamy w raporcie. "Doświadczenie pokazuje też, że kraje te są lepiej przygotowane do korzystania z wymiany najlepszych praktyk i uczenia się od innych." Na szczeblu ogólnoeuropejskim ułatwiony został dostęp do wspólnego rynku. Przepisy takie jak ustawa o drobnej przedsiębiorczości (SBA) czy dyrektywa o usługach powinny ułatwić życie przedsiębiorstwom, zwłaszcza tym małym i średnim (MŚP). Poza tym zaktualizowane reguły udzielania pomocy publicznej ułatwiają państwom członkowskim udzielanie dotacji na działalność innowacyjną i badawczą. W wielu krajach stworzono także programy ulg podatkowych, które zachęcają do inwestycji w B+R. Fundusze unijne przeznaczone na badania naukowe dostępne są z kilku różnych źródeł takich jak Siódmy Program Ramowy (7PR) z budżetem w wysokości 54 mld EUR, program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP), polityka spójności (której około jedna czwarta budżetu przeznaczona jest na działalność innowacyjną) czy unijne fundusze na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, w ramach których około 337 mln EUR zapisanych jest na opracowywanie nowych produktów, procesów i technologii w rolnictwie, przemyśle spożywczym oraz leśnictwie. Oprócz tego takie inicjatywy jak Europejska Przestrzeń Badawcza (ERA), wspólne inicjatywy technologiczne (WIT) czy Europejski Instytut Technologii i Innowacji (EIT) pomagają zacieśniać stosunki pomiędzy naukowcami w różnych krajach, jak również pomiędzy uczelniami wyższymi a przedsiębiorstwami. Niemniej sporo można jeszcze poprawić. W wielu krajach potrzebna jest zmiana sposobu myślenia. "Innowacja i przedsiębiorczość nie są jeszcze w pełni uznane za wartości w całej Europie, a niepowodzenia, z którymi czasami się wiążą nadal są piętnowane" - czytamy w raporcie. Brak unijnego patentu oznacza, że ochrona własności intelektualnej w Europie kosztuje więcej niż w USA czy Japonii. "Czas aby zmienić tę sytuację" - jak stwierdzono w komunikacie. Instytucje publiczne także powinny odgrywać większą rolę w stymulowaniu innowacji na przykład poprzez przetargi publiczne. Komunikat wzywa także do lepszej koordynacji polityki, której celem jest rozwój innowacji na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym. Następną kwestią jest to, że mimo zasobności funduszy unijnych zapewnianych by wspierać badania naukowe i działalność innowacyjną, wiele zainteresowanych osób rezygnuje ze starań o dofinansowanie z powodu biurokracji, jak się z tym wiąże. W spółkach, w których przeprowadzono ostatni sondaż wyraźnie domagano się prostszych, szybszych procedur. "Analiza postępów poczynionych w ciągu ostatnich lat pokazuje, że UE słusznie określiła innowację jako kluczowy czynnik prowadzący do pomyślnej przyszłości" - konkludują autorzy komunikatu. "Jednakże uczynienie z Unii Europejskiej tętniącej życiem przestrzeni dla innowacji wymaga stałej uwagi i lepszego wykorzystania potencjału partnerstwa pomiędzy Unią a jej państwami członkowskimi poprzez bardziej skoncentrowane i lepiej skoordynowane działania na wszystkich poziomach." Komisja rozpocznie teraz konsultacje z państwami członkowskimi i innymi zainteresowanymi stronami w celu zaproponowania wiosną 2010 r. kompleksowej europejskiej ustawy innowacyjnej.