Związek między stresem, osobowością a zakażeniem
W projekcie "The role of host personality and stress responses in parasite dynamics" (PARA-PEST) jako model żywiciel-pasożyt wykorzystano pewien gatunek ryby (gupik). "Osobowość" określono na podstawie testów behawioralnych. Poziom stresu ustalono na podstawie hormonów stresu (kortyzolu) pobranego i wyekstrahowanego z wody przed doświadczeniem przez ryby stresującego zdarzenia oraz po nim. Zdarzenia te miały naśladować nieudaną próbę ataku drapieżnika. Następnie porównano reakcje hormonalne i behawioralne po stresującym zdarzeniu, a także po powtarzających się stresujących zdarzeniach, aby zbadać długoterminowe reakcje i adaptację fizjologiczną do stresu. Badania nad podatnością na pasożyty polegały na zakażeniu jednej ryby o znanej osobowości i reakcji na stres oraz śledzeniu rozprzestrzeniania się infekcji. Badania nad rozprzestrzeniania się infekcji polegały na zakażeniu jednej pary ryb w niewielkiej grupie, a następnie śledzeniu rozprzestrzeniania się infekcji wśród pozostałych osobników. Naukowcy przyjrzeli się także temu, czy zakażenie ma wpływ na osobowość. Wyniki pokazały, że uwalnianie się hormonu stresu i osobowość są ze sobą skorelowane: Ryby, które uwalniały więcej kortyzolu, były ostrożniejsze i mniej poszukiwały. Wszystkie ryby reagowały na stresujące zdarzenia, zwiększając wydzielanie kortyzolu i zmieniając swoje zachowanie. Jednak ani uwalnianie kortyzolu, ani osobowość nie były czynnikami prognozującymi, która ryba przeżyje zakażenie pasożytnicze, a która nie. Okazało się natomiast, że o podatności decydują rozmiar i kondycja organizmu. Na poziomie nie powodującym śmierci osobników, infekcja skutkowała zmianami osobowości. Osobowość miała jednak wpływ na szybkość przenoszenia się zakażenia. Wpływ na osobowość poszczególnych osobników miała osobowość innych członków grupy, a zarówno osobowość, jak wielkość ciała wpływały na to, jak długo osobniki przebywały ze sobą. Zasadniczo, im dłużej ryby przebywały razem, tym większe było prawdopodobieństwo zakażenia. Aby zbadać długofalowe skutki stresu odczuwanego w fazie rozwoju na osobniki dorosłe, badacze hodowali młodociane gupiki w stresujących i niestresujących warunkach. Co ciekawe, u gupików wyhodowanych w warunkach stresu nie zaobserwowano wzrostu hormonów stresu, zmiany w zachowaniu ani różnic w podatności na infekcję, co sugeruje, że zwierzęta mogą przystosować się do stresu w fazie wzrostu. Prace te nie pozostaną bez wpływu na zrozumienie, jak infekcje pasożytnicze rozprzestrzeniają się wśród zwierząt w niewoli, a także u populacji dziko żyjących. Poprzez zrozumienie czynników stresowych, zwłaszcza tych wywoływanych przez człowieka, możliwa będzie poprawa warunków bytowych zwierząt. Może to dotyczyć zwłaszcza zwierząt hodowlanych — gospodarskich i hodowanych w ramach akwakultury — a także tych żyjących w niewoli w celach ochrony gatunku.
Słowa kluczowe
Stres, osobowość, model żywiciel-pasożyt, kortyzol, zakażenie pasożytnicze, zwierzęta w niewoli
