Tworzenie przestrzeni na budowę zrównoważonego rozwoju na poziomie lokalnym
Europejski kryzys gospodarczy spowodował zwiększenie zainteresowania społecznego kwestiami finansowymi, kosztem spraw ochrony środowiska. Jednocześnie, potrzeba wdrażania idei zrównoważonego rozwoju zwiększa się w miarę nasilania się problemów. Celem finansowanego ze środków UE projektu "Individuals in context: Supportive environments for sustainable living" (INCONTEXT) było zbadanie możliwości stworzenia skutecznych przemian w kierunku zrównoważoności na poziomie lokalnym. Liczące dziewięciu członków konsorcjum w pierwszej kolejności przeprowadziło analizy studiów przypadków alternatywnych inicjatyw z zakresu konsumpcji i produkcji w Belgii, Niemczech i Austrii, aby określić czynniki utrudniające zrównoważony rozwój w Europie oraz go wspierające. Ponadto projekt zainicjował procesy przemian z udziałem obywateli w trzech społecznościach lokalnych w Holandii, Niemczech i Austrii, co pozwoliło uczestnikom na opracowanie konkretnych wizji zrównoważonej przyszłości ich społeczności. Projekt był realizowany przez trzy lata, do października 2013 r., a jego efektem jest wyszczególnienie dziesięciu najważniejszych kwestii. Różnorodne lokalne inicjatywy oddolne generują przemiany społeczne prowadzące w kierunku zrównoważonego rozwoju, dlatego prawodawcy powinni wykorzystywać ich zdobycze. Po drugie, rozwiązywanie konkretnych problemów w społecznościach lokalnych jest najlepszym sposobem na aktywizację ludzi. Skupienie się na wspólnym celu pomaga ukierunkować przemiany, uwolnić potencjał jednostek i grup oraz zjednoczyć zróżnicowane grupy. Omawiane badania potwierdziły, że czynniki jednostkowe i społeczne oddziałują na siebie, gdy pojawiają się nowe zachowania, oraz że drobne osiągnięcia mogą być ważnym czynnikiem motywującym. Poza tym znajdowanie nowych sposobów organizacji konsumpcji, produkcji i rządzenia jest procesem wspólnego uczenia się. Rządy mogą wspierać takie inicjatywy poprzez udostępnianie im przestrzeni zarówno fizycznej, jak bardziej abstrakcyjnej, np. polegającej na swobodzie przy stosowaniu zasad i przepisów, poszukiwaniu dialogu i wymiany oraz — w niektórych przypadkach — niepodejmowaniu interwencji i pomaganiu w rozwoju inicjatyw oddolnych. Czynnikiem wspólnym dla różnych alternatywnych modeli jest to, że nieustannie redefiniują one role konsumenta i producenta. Na podobnej zasadzie, trwałe przemiany będą wymagały od obywateli i prawodawców ponownego przemyślenia ich ról w procesie podejmowania decyzji. Ustalono ponadto, że zrównoważony rozwój jest zbyt abstrakcyjnym pojęciem, by powstała wokół niego konstruktywna debata, choć same kwestie są istotne dla jednostek. Efektem prac prowadzonych w ramach projektu INCONTEXT jest lepsze zrozumienie tego, czego potrzeba do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju w Europie. Projekt przyczynił się do stworzenia specjalnych programów umożliwiających reagowanie na wyzwania.
Słowa kluczowe
Zrównoważona konsumpcja i produkcja, czynniki społeczne, przejście do zrównoważoności, inicjatywy oddolne, partnerstwa, poziom lokalny