Gdzie powstają planety
Projekt "Formation and evolution of planetary systems" (DISKEVOL) zbudował pomost między dwiema różnymi metodami badania dysków protoplanetarnych. Pierwsze z nich koncentruje się na milimetrowych i submilimetrowych fragmentach widma, z których otrzymuje się informacje o ilościach różnych gazów w dyskach. Druga metoda polega na obserwacji optycznej i w podczerwieni w celu badania cząsteczek pyłu. Poszczególnych informacji dotyczących pyłu oraz gazu nigdy wcześniej nie łączono ze sobą. W tym kontekście, naukowcy uczestniczący w projekcie DISKEVOL opracowali jedne z najbardziej zaawansowanych kodów programistycznych, ProDiMo i MCFOST, które umożliwiają modelowanie obserwacji gazu i pyłu dysków protoplanetarnych. W szczególności możliwie najbardziej spójnie modelowano obserwacje kosmicznego obserwatorium Herschela. Nowoczesne europejskie obserwatorium Herschea to największy teleskop na podczerwień, jaki kiedykolwiek umieszczono w przestrzeni kosmicznej. Najjaśniejsze linie spektralne dobiegające z dysków znajdują się w podczerwieni i powstają w odległościach nawet setek jednostek astronomicznych, gdzie najprawdopodobniej formują się planety. Uczeni biorący udział w projekcie DISKEVOL wykorzystali dwa równoległe i uzupełniające się podejścia. Dokonali statystycznego porównania całej próbki obserwacji teleskopu Herschela, od bogatych w gaz dysków protoplanetarnych po ubogie w gaz szczątki. Ponadto wybrano źródła wysokiej jakości danych obserwacyjnych linii spektralnych i widm kontinuum, aby określić warunki fizyczne i chemiczne panujące w dyskach. Następnie dokonano interpretacji cech pyłu i gazu względem wyników symulacji teoretycznych przy pomocy różnych parametrów dysków. Bezprecedensowe informacje na temat dysków protoplanetarnych zaprezentowano w 40 artykułach opublikowanych na łamach międzynarodowych czasopism fachowych. Dowodzi to, jak ważny jest projekt DISKEVOL dla społeczności naukowej. Dzięki próbie odpowiedzi na pytania dotyczące skali czasowej ewolucji gazów i pyłu baza danych DISKEVOL zmieniła sposób, w jaki postrzegamy formowanie się planet. Wyniki prac prowadzonych w ramach projektu DISKEVOL będą szczególnie przydatne po zbudowaniu nowoczesnego teleskopu kosmicznego Jamesa Webba oraz obserwatorium Atacama Large Millimeter Array.
Słowa kluczowe
Gwiazdy, pył, gaz, dysk protoplanetarny, układ planetarny, kod programistyczny, Herschel, linia spektralna, podczerwień, szczątki, symulacje, teleskop kosmiczny
