Łączenie archeologii z kolonializmem
Archeologia i kolonializm od dawna były ze sobą splecione. Od początku XIX w. odnosi się to do Bliskiego Wschodu. Ten rejon świata stanowił źródło starożytnych artefaktów, wzbogacając zachodnie zbiory przez ponad dwa stulecia, co jednocześnie pozbawiło jego mieszkańców możliwości odzyskania własnego dziedzictwa i historii. Naukowcy finansowanego przez UE projektu "Moving archaeological knowledge away from neo-colonialism" (MAKAN) przeanalizowali ten problem w Egipcie i Sudanie. Dysproporcje mają złożoną naturę. Dotyczą postrzegania miejscowych pracowników jako niewykwalifikowanych robotników potrzebujących ciągłego nadzoru ze strony zarządzających obcokrajowców. Oprócz tego zmarginalizowano znaczenie braku zainteresowania przeszłością wśród ludności miejscowej. Finansowanie zachodnich projektów w państwach Bliskiego Wschodu znacznie przewyższa możliwości tych krajów względem własnych projektów, co prowadzi do ekonomicznego neokolonializmu w archeologii. W końcu, raporty odnośnie badań i danych z wykopalisk rzadko są publikowane w języku państwa gospodarza. Pomimo wielu badań przeprowadzonych w kwestii interakcji międzykulturowych zachodzących na wykopaliskach Bliskiego Wschodu oraz ich wpływu na życie i opinie lokalnych mieszkańców, tematy związane z polityką w archeologii rzadko podejmowanie są przez renomowane czasopisma. Odnosi się to w szczególności do egiptologii. Ponadto, eksponaty pozyskane na miejscu mogą znajdować się daleko, w krajach zachodnich, natomiast lokalne muzea bywają niedostępne dla ludności miejscowej. W ramach projektu MAKAN przebadano okres formowania się egipskiej archeologii. Bezpośredni dostęp do różnych archiwów pozwolił na stworzenie samokrytycznej historii tej dyscypliny. Pozwoliło to na lepsze zrozumienie dynamiki tworzenia wiedzy. Celem ostatecznym było opracowanie skutecznych sposobów podnoszenia świadomości o znaczeniu odnajdywania własnych korzeni przez lokalne społeczności. W trakcie badań podjęto próbę spojrzenia na miejscowe i odległe muzea z innej perspektywy i potraktowanie ich w ujęciu przestrzeni dla ekspresji i wymiany społecznej. Istotnym elementem projektu MAKAN była współorganizacja wystawy, podczas której w londyńskim Egyptian Cultural and Educational Bureau (ECEB) zaprezentowano 200 eksponatów z Petrie Museum. Egipcjanie żyjący i pracujący w Londynie bezpośrednio zaangażowali się w to wydarzenie, będące uzupełnieniem warsztatów, które odbyły się w grudniu 2012 r. w Egipcie. Dzięki tego typu działaniom poszerzono wiedzę na temat sposobów korzystania z doświadczenia miejscowych społeczeństw w Egipcie i Sudanie. Otwiera to drzwi do dalszych dyskusji, refleksji i opracowywania wytycznych odnośnie archeologii Doliny Nilu.
Słowa kluczowe
Archeologia, kolonializm, Bliski Wschód, egiptologia, archeologiczny, wiedza archeologiczna, neokolonializm, muzea
