Wpływ pyłu na środowiska znajdujące się na dużych wysokościach
Na całym świecie lodowce kurczą się w wyniku ocieplenia klimatu. Pewną rolę odgrywa też pył mineralny, który powoduje, że stają się ciemniejsze, i przyspiesza topnienie. Pył może pochodzić z lokalnych terenów lub miejsc odległych o tysiące kilometrów, kiedy to jest transportowany w atmosferze, by następnie osadzać się na obszarach pokrytych lodem i śniegiem. Pył pochodzący z pustyni może też wpływać na cykle geochemiczne zachodzące w środowiskach na dużych wysokościach. Przyczyną może być dostarczanie przez zawarte w nim minerały tlenków żelaza i innych substancji do strumieni, rzek i jezior za pośrednictwem topniejącego śniegu i lodowców. W ramach projektu "Dust impacts on glaciated environments" (DIOGENES) badano zagrożenia związane z topnieniem lodowców oraz wpływem pyłu na system klimatyczny. Prace terenowe przeprowadzono na Elbrusie, najwyższym szczycie Europy, położonym w górach zachodniego Kaukazu. Wysokość 5642 m n.p.m. oraz bliskość Sahary i Bliskiego Wschodu sprawiają, że na górze tej panują idealne warunki do osadzania się pyłu. Rdzenie lodowe i rdzenie z ubitego śniegu są najlepszym źródłem danych o osadzaniu się pyłu pustynnego. Dlatego też naukowcy pozyskali dwa rdzenie z Elbrusu i przeanalizowali je pod kątem obecności pyłu mineralnego, składu chemicznego oraz rozmieszczenia i rozmiaru cząstek. Przeprowadzono także datowanie rdzeni, aby określić, kiedy doszło do osadzenia się pyłu i skąd on pochodzi. W tym celu wykorzystano nową technikę opracowaną przez uczestników projektu DIOGENES, opartą na zdjęciach satelitarnych i danych meteorologicznych. Badania te wskazują, że osadzanie się pyłu jest najbardziej intensywne między marcem a czerwcem. Topnienie śniegu rozpoczyna się na Kaukazie na przełomie maja i czerwca, tak więc osadzanie się pyłu maksymalizuje topnienie lodowca. Metodologie opracowane w projekcie DIOGENES można zastosować w innych wysokogórskich regionach Europy o rozległej pokrywie śnieżnej. Ponadto dane dotyczące współczynnika odbicia pyłu pozwolą udoskonalić modele lodowcowe i hydrologiczne. Udało się też znacząco pogłębić wiedzę na temat wpływu pyłu pustynnego na właściwości geochemiczne środowisk położonych na dużych wysokościach.
Słowa kluczowe
Na dużej wysokości, pył mineralny, zmiana klimatu, lodowce, wpływ pyłu
