Przezwyciężanie problemów z powszechnym dostępem do danych badawczych
Ułatwianie dostępu do wyników badań ma pozytywny wpływ na naukę, innowację i rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy. Z powszechnym dostępem wiążą się jednak różnorodne trudności technologiczne, infrastrukturalne, etyczne, prawne i wynikające z niespójności polityk. Obecnie rozwiązywaniem tych problemów zajmują się niezależnie od siebie i bez koordynacji różne podmioty europejskie (rządy, wydawcy, instytucje finansujące, instytuty badawcze itp.). Finansowany ze środków UE projekt "Policy recommendations for open access to research data in Europe" (RECODE) połączył podmioty z całej Europy zainteresowane zapewnianiem swobodnego dostępu, aby przezwyciężać bariery i formułować wspólne rekomendacje polityczne. Partnerzy projektu zaczęli od zidentyfikowania i zestawienia wartości i motywacji związanych z otwartym dostępem do danych badawczych oraz upowszechnianiem i przechowywaniem danych. Zorganizowano warsztat w celu zidentyfikowania i przeanalizowania luk, barier i dobrych praktyk w zakresie rozwiązywania problemów z udostępnianiem danych. Badacze zajęli się uwarunkowaniami infrastrukturalnymi, technicznymi, prawnymi, etycznymi, instytucjonalnymi i politycznymi w pięciu obszarach tematycznych. Przeprowadzone analizy przypadków w dziedzinach fizyki i astrofizyki cząstek elementarnych, ochrony zdrowia, bioinformatyki, nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych miały duże znaczenie dla zidentyfikowania wspólnych obszarów problematycznych i ustalenia najlepszych praktyk. Na podstawie przeprowadzonych badań zespół projektowy stworzył dla podmiotów finansujących, instytucji badawczych, ośrodków gromadzenia danych i wydawców precyzyjne wytyczne w zakresie wspomagania otwartego dostępu do danych badawczych oraz przechowywania tych danych. Ostateczne rekomendacje zaprezentowano na konferencji, która przyciągnęła ponad 200 uczestników z 40 krajów. Są one też dostępne w witrynie internetowej projektu (http://recodeproject.eu/research). Projekt RECODE pozwolił lepiej zrozumieć wyzwania, dobre praktyki i wymagania polityczne wiążące się ze stworzeniem ekosystemu przetwarzania danych umożliwiającego otwarty dostęp do danych i swobodne z nich korzystanie. Wyniki projektu wspomogą formułowanie wspólnych ram politycznych w zakresie otwartego dostępu do danych badawczych.
Słowa kluczowe
Badania, otwarty dostęp, badania finansowane ze środków publicznych, dane badawcze
