Wszechświat w paśmie promieniowania rentgenowskiego
XMM-Newton to najpotężniejszy teleskop umieszczony na orbicie, obserwuje on niebo dysponując jakością obrazu zbliżoną do tej, jaką mają teleskopy naziemne. Kwestiami wiarygodności i kompletności danych w powstałym katalogu źródeł promieniowania rentgenowskiego zajmuje się finansowany ze środków UE projekt "ARCHES: Astronomical resource cross-matching for high energy studies" (ARCHES). Dodanie flag jakości i parametrów zmienności długoterminowej pomoże użytkownikom wybrać podzbiory danych umożliwiające wiarygodną identyfikację źródła i badanie ich właściwości. Posuwając prace nad katalogiem XMM-Newton o krok dalej, projekt ARCHES łączy specjalistyczną wiedzę wiodących astronomów z umiejętnościami partnerów instytucjonalnych, w celu stworzenia wirtualnego obserwatorium. Ułatwiając dostęp do danych z archiwów ESA i publicznych przeglądów Europejskiego Obserwatorium Kosmicznego (ESO), umożliwi on oglądanie tych samych obiektów astronomicznych przy różnych długościach fal. Algorytmy umożliwiające krzyżową identyfikację źródeł wykrytych przy różnych długościach fal już opracowano i wdrożono jako narzędzia programistyczne. Opierają się one na znanych właściwościach rozkładów energii spektralnej (SED), jakie wykazują gwiazdy, galaktyki i wykryte obiekty astronomiczne. Kiedy kilka obiektów odpowiada parametrom położenia, porównanie rozkładów energii spektralnej umożliwia identyfikację prawidłowego odpowiednika. Narzędzia programistyczne opracowane w ramach projektu ARCHES zostaną udostępnione publicznie. Wraz z nimi społeczności astronomicznej zostanie zaoferowany nowy katalog źródeł promieniowania rentgenowskiego zidentyfikowanych w archiwach danych obejmujących różne długości fal. Projekt ARCHES w znacznym stopniu przyczynił się do udoskonalenia przetwarzania danych z XMM-Newton, dzięki czemu powstał najwyższej jakości i najbardziej aktualny katalog źródeł promieniowania rentgenowskiego. Ten olbrzymi spis obserwacji wielopasmowych ma być kluczem otwierającym magazyn z najbardziej ekstremalnymi zjawiskami we wszechświecie.
Słowa kluczowe
XMM-Newton, czarne dziury, badania w zakresie fizyki wysokich energii, rozkład energii spektralnej, źródła promieniowania rentgenowskiego
