Precyzyjna metoda ochrony świń przed afrykańskim pomorem świń
ASF to wysoce zakaźna wirusowa choroba krwotoczna trzody chlewnej, powodująca śmiertelność nawet 100% świń domowych. Świnie mogą zakazić się przez bezpośredni kontakt z zakażonymi osobnikami lub pośrednio poprzez spożycie zakażonego mięsa lub przedmiotów mogących stanowić źródło zakażenia. W miejscach, w których znajdują się kleszcze będące wektorami choroby (Ornithodoros spp.), mogą one odgrywać pewną rolę w jej przenoszeniu. Choć ASF występuje głównie w Afryce Subsaharyjskiej, ostatnio doszło do jej rozprzestrzenienia w Europie Wschodniej, a obecnie zaobserwowano także przypadki zakażenia w trzech krajach UE. Głównym czynnikiem utrudniającym zwalczanie choroby jest brak skutecznej szczepionki, która chroniłaby świnie. Dlatego też obecnie profilaktyka, kontrola i zwalczanie ASF oparte są głównie na wczesnym wykrywaniu oraz stosowaniu ścisłych rygorów sanitarnych. Celem projektu ASFORCE (Targeted research effort on African swine fever), finansowanego ze środków UE, było opracowanie strategii profilaktyki i zwalczania tej choroby. Aby tego dokonać, stworzono tańsze strategie monitorowania i kontroli dla różnych scenariuszy ryzyka oraz zidentyfikowano czynniki ryzyka dotyczące rozprzestrzeniania się choroby, na przykład zakażenie przez dzikie zwierzęta. Naukowcy przyczynili się zatem do zrozumienia prawidłowości, przyczyn i skutków tej choroby, modelując dynamikę przenoszenia wirusa w naturalnych siedliskach dzików. Opracowali też środki zwalczania i biobezpieczeństwa, badając interakcje dzików ze świnią domową oraz potencjalną rolę kleszczy w rozprzestrzenianiu choroby. Partnerzy projektu zastosowali dwa podejścia w opracowywaniu szczepionki. W ramach pierwszego z nich wykorzystano szczepy wirusa i zmodyfikowano je tak, aby nie powodowały choroby, w celu wywołania obronnej odpowiedzi immunologicznej, natomiast w ramach drugiego zidentyfikowano białka pochodzące z wirusa, będące celem dla układu odpornościowego świń. Dzięki projektowi lekarze weterynarii, hodowcy trzody chlewnej, myśliwi i władze zyskali informacje i szkolenia przydatne do obserwacji i kontroli, dane pozwalające na identyfikację czynników ryzyka oraz strategie projektowania szczepionki. Projekt ASFORCE przyczyni się do zapobiegania ogniskom choroby dzięki opracowaniu przydatnych narzędzi, pomagających interesariuszom i prawodawcom w zapobieganiu i kontrolowaniu ASF.
Słowa kluczowe
Świnie, afrykański pomór świń, kleszcze, dzik, szczepionka, ASFORCE, przenoszenie wirusa
