Konflikt genetyczny rodzic-dziecko w łonie matki
Pewne geny aktywne podczas rozwoju płodu ulegają ekspresji w sposób uzależniony od rodzica. Dla przykładu, gdy allel odziedziczony po ojcu ulega imprintingowi, jego wyciszany i tylko matczyny allel ulega ekspresji lub odwrotnie. Tak zwany genetyczny imprinting może być odpowiedzialny za pewne zaburzenia ciążowe i psychologiczne. W projekcie "Genetic imprinting and mental disease" (GENMED) badano prawdopodobieństwo zwiększenia ryzyka rozwoju zaburzeń psychicznych i metabolicznych w późniejszych okresach życia przez imprinting genetyczny. Badania obejmowały analizę 1,6 miliona duńskich dzieci urodzonych między 1978 i 2008. Badacze sprawdzali ryzyko wystąpienia autyzmu i psychozy w zależności od równowagi genów ulegających imprintingowi w rozwijającym się mózgu. Ponadto ustalono powiązania z odchyleniami od przeciętnej długości i masy ciała niemowlaków po wzięciu pod uwagę wielu potencjalnie mylących zmiennych. Wyniki opublikowane w czasopiśmie naukowym "Proceedings of the Royal Society B (2014)" ukazały, że ryzyko obu typów zaburzeń wzrasta wraz z odchyleniami od przeciętnej długości i masy ciała niemowlaków, lecz w przewidywalnie przeciwnych kierunkach. Kolejnym celem było wyjaśnienie wpływu wieku ojca i matki na zaburzenia psychiczne. Wyniki pokazały, że zwiększający się wiek ojca jest czynnikiem ryzyka, lecz wiek matki przyczynia się do ryzyka zaburzeń psychicznych w bardziej złożony sposób. Używając tych samych duńskich baz danych zdrowia publicznego poszukiwano też w projekcie GENMED wzorców spójnych z wzorcami ekspresji genów ojcowskich w łożysku, regulujących zaopatrzenie płodu przez zwiększenie ciśnienia krwi matki. Wysokie ciśnienie krwi może być niebezpieczne dla matki, gdy rozwinie się w stan przedrzucawkowy, lecz ryzyko dla nienarodzonych dzieci nie zostało wcześniej systematycznie zanalizowane. Badania pokazały, że niemowlaki urodzone przez matki w stanie przedrzucawkowym miały systematycznie podwyższone ryzyko chorób w późniejszym życiu i że podwyższone ciśnienie krwi bez stanu przedrzucawkowego ma takie samo, lecz słabsze działanie, gdy występuje w późniejszych etapach ciąży. Jednakże podwyższone matczyne ciśnienie krwi w pierwszym trymestrze, które nie utrzymuje się w późniejszych etapach ciąży, ma pozytywny wpływ na zdrowie potomstwa w późniejszym życiu. Badanie nadciśnienia zostało opublikowane w "PLOS ONE (2013)". Odkrycia mogą wyjaśnić, dlaczego niniejsze zaburzenia ciąży nie zostały wyeliminowane przez naturalną selekcję. Dzieje się tak ponieważ ich umiarkowane i wczesne występowanie najprawdopodobniej ogólnie pożytecznie wpływa na potomstwo. Skorzysta na tym też społeczność lekarzy zajmujących się zdrowiem matki i dziecka. Wyniki projektu również potwierdzają coraz bardziej popularną teorię, że zaburzenia psychologiczne są powiązane ze zmianami w ekspresji genetycznej, w tym przypadku wywołanymi przez wpływ genów rodzicielskich w fazie prenatalnej. Dalsze badania na tej podstawie powinny dostarczyć ostatecznych dowodów na powyższą teorię.
Słowa kluczowe
Rodzic, potomstwo, gen, imprinting genetyczny, choroba psychiczna, matczyne ciśnienie krwi
