Skip to main content
Przejdź do strony domowej Komisji Europejskiej (odnośnik otworzy się w nowym oknie)
polski polski
CORDIS - Wyniki badań wspieranych przez UE
CORDIS
Zawartość zarchiwizowana w dniu 2024-06-18
New Science enabled with the Expanded Very Large Array

Article Category

Article available in the following languages:

Dostrzec to, co niewidzialne

Naukowcy potrzebują coraz czulszej aparatury, aby móc badać słabo widoczne, odległe obiekty w przestrzeni kosmicznej. Finansowany ze środków UE zespół astronomów przeczesywał kosmos w poszukiwaniu nowych odkryć naukowych przy pomocy największego teleskopu radiowego, wykorzystując fale o dużej długości.

Ze względu na wielkość tych fal radiowych — są ok. 100 000 razy dłuższe niż fale światła widzialnego — astronomowie potrzebują ogromnych teleskopów, by je odbierać. Zbudowanie jednego tak dużego teleskopu nie jest możliwe, dlatego tworzy się obserwatoria złożone z wielu anten. Very Large Array (VLA) w Nowym Meksyku (USA) to jedno z takich obserwatoriów, w których grupa anten działa wspólnie jako jeden teleskop radiowy. Dzięki obserwacjom we VLA, astronomowie uczestniczący w finansowanym przez UE projekcie "New science enabled with the Expanded Very Large Array" (NEWEVLA) chcieli dowiedzieć się więcej na temat materii będącej pozostałością supernowych. Supernowe, eksplozje oznaczające śmierć gwiazdy, uwalniają olbrzymie ilości energii i wyrzucają ciężkie pierwiastki do przestrzeni międzygwiazdowej. Niektóre supernowe można zobaczyć przez teleskopy optyczne z odległości połowy Wszechświata, ale wówczas trudno poznać szczegóły ich ewolucji. Wykorzystując wysoką rozdzielczość VLA, astronomowie z projektu NEWEVLA byli w stanie odbierać promieniowanie radiowe emitowane przez supernową 2011dh w ciągu jej pierwszych 100 dni. Eksplozję tę odkryto w maju 2011 r. w słynnej galaktyce Wir M51. W błyskawicznie rozszerzającej się fali uderzeniowej supernowej energetyczne elektrony wytwarzały emisję synchrotronową. Uwzględniając ponowne pochłanianie promieniowania synchrotronowego przez same elektrony, astronomowie z projektu NEWEVLA przeprowadzili modelowanie emisji promieniowania radiowego, aby oszacować średnią prędkość rozszerzania. Modele te wskazują na wcześniej istniejącą gwiazdę oprócz rozszerzających się pozostałości. Obserwacje na VLA umożliwiły także bliższe poznanie galaktyk w pobliżu Drogi Mlecznej. Przykładowo, od ponad stu lat starano się określić właściwy ruch gwiazdozbioru Andromeda, a teleskop VLA pozwolił na dokonanie tak precyzyjnych pomiarów, że udało się uchwycić niewielkie ruchy poprzeczne. Ustalenia te zostaną wykorzystane do sprawdzenia teorii opisujących wpływ grawitacji na galaktyki. W czasopismach naukowych ukazało się szereg artykułów na temat odkryć naukowych dokonanych przy pomocy największego teleskopu radiowego przyglądającego się sąsiedztwu naszej galaktyki. Projekt NEWEVLA umożliwił astronomom nie tylko uzyskanie nowych wiadomości na temat ewolucji Grupy Lokalnej Galaktyk, ale także dał im wyjątkowe narzędzia pozwalające na badanie tajemnic kosmosu.

Znajdź inne artykuły w tej samej dziedzinie zastosowania