Maleńkie cząsteczki w soczewce: ocena stwarzanych przez nie zagrożeń dla ludzi i środowiska naturalnego
Postępy w nanonauce i nanotechnologii przyczyniają się do udoskonalenia produktów w tak różnych dziedzinach, jak biomedycyna, energetyka czy elektronika użytkowa. Produkty te pozwalają poprawić jakość życia milionów ludzi, ale jednocześnie istnieją obawy co do ich długoterminowego wpływu na środowisko, zdrowie i bezpieczeństwo (EHS). Finansowanie ze środków unijnych projektu SIINN (Safe implementation of innovative nanoscience and nanotechnology) ułatwiło prowadzenie międzynarodowego programu wspólnych badań nad bezpieczeństwem zdrowotnym i środowiskowym nanonauki i nanotechnologii, mającego na celu wiarygodne i bezpieczne wykorzystanie wyników badań naukowych w zastosowaniach przemysłowych. Jednym z największych sukcesów projektu było stworzenie skonsolidowanych ram dotyczących zarządzania zagrożeniami stwarzanymi przez nanonaukę i nanotechnologię w oparciu o dokładne badanie nanotoksyczności. Ostateczną wersję skonsolidowanych ram na rzecz EHS zaprezentowano na EuroNanoForum 2015 i udostępniono na stronie internetowej SIINN. Aby opracować te ramy, zespół zidentyfikował luki we fragmentarycznych dotąd badaniach na temat występowania i toksyczności nanomateriałów. Posłużyły one za podstawę sformułowania tematów trzech wspólnych międzynarodowych zaproszeń do składania wniosków w ramach projektu SIINN. Tematy badań obejmowały metody umożliwiające zrozumienie i przewidywanie znaczenia wewnętrznych i zewnętrznych właściwości nanomateriałów wytwarzanych przemysłowo (MNM) pod kątem ich interakcji z otaczającymi je macierzami. modele i metody narzędzi analitycznych, teoretyczne przewidywania i charakterystyka; ocena narażenia; wpływ MNM na środowisko; właściwości MNM i ich wpływ na ludzi. W ramach pierwszego zaproszenia przyznano środki na trzy projekty, w ramach drugiego na pięć a w ramach trzeciego na siedem projektów. Innym ważnym osiągnięciem projektu SIINN były nowo opracowane plany działania w zakresie bezpiecznego obchodzenia się z nanoobiektami, bezpiecznych procesów, bezpiecznych produktów i bezpiecznego transportu nanoproduktów. Priorytety i działania w zakresie nanobezpieczeństwa określono w perspektywie średnio- (2015-2020) i długoterminowej (2020-2025). W systemie Międzynarodowej Jednolitej Bazy Danych Informacji Chemicznych (IUCLID) we wspólnym Centrum Badawczym Komisji Europejskiej stworzono specjalny bank danych. Służy on do przechowywania danych z projektów i walidacji danych z innych źródeł. Badania prowadzone w ramach projektu SIINN w znacznym stopniu przyczyniły się do poprawy bezpieczeństwa zdrowotnego i środowiskowego w UE i na świecie dzięki uzupełnieniu wiedzy na temat nanotoksyczności i zagrożeń związanych z wytwarzanymi nanomateriałami. Poprzez międzynarodowe wspólne badania możliwe jest zminimalizowanie powielenia prac badawczych oraz zwiększenie szybkości i skuteczności rozwiązywania problemów. Materiały i dane referencyjne przyczynią się do stworzenia przejrzystych i spójnych standardów, które będzie można wykorzystać w przyszłości do oceny nanozagrożeń.
Słowa kluczowe
Nanotechnologia, nanonauka, bezpieczeństwo zdrowotne i środowiskowe, SIINN, nanotoksyczność, nanomateriały wytwarzane przemysłowo
