Prąd Agulhas i klimat Europy
Prąd Agulhas przenosi wodę z Oceanu Indyjskiego wzdłuż wschodniego wybrzeża południowej Afryki. Na południowym krańcu kontynentu, bezpośrednio przed wejściem do Oceanu Południowoatlantyckiego, odwraca się i wraca do Oceanu Indyjskiego. Jednak część wody przedostaje się do Oceanu Południowoatlantyckiego w postaci mega-wirów o szerokości do 400 km, nazywanych Pierścieniami Agulhas, które przenoszą ciepłe słone wody do Oceanu Indyjskiego. Powoduje to anomalie w całym Oceanie Południowoatlantyckim, co wpływa na siłę Prądu Zatokowego i jest w związku z tym potencjalnym czynnikiem kształtującym klimat w Europie. Projekt GATEWAYS (Multi-level assessment of ocean-climate dynamics: A gateway to interdisciplinary training and analysis) rozpoczęto w celu lepszego poznania Prądu Agulhas. Partnerzy projektu wykorzystali nowoczesne obserwacje, rekonstrukcje i modelowanie klimatu oceanu w celu zbadania zależności pomiędzy prądem a klimatem, w tym systemami pogodowymi i strukturą opadów. Projekt GATEWAYS zgromadził międzynarodową grupę morskich i kontynentalnych paleoklimatologów, którzy badali osady głębinowe w celu wykrywania i oznaczania ilościowego przeszłych zmian Prądu Agulhas. Połączono rekonstrukcje doświadczeniami na modelach komputerowych, które stanowiły punkt odniesienia do porównania z danymi analitycznymi. Wyniki wykazały, że Prąd Agulhas przechodził regularne wahania odpowiadające globalnym cyklom epoki lodowcowej/epoki ciepłej. Stwierdzono występowanie powtarzających się okresów tysiącletnich z wilgotnym klimatem na lądzie na podstawie osadów rzecznych znalezionych na wybrzeżach. Okresy te występowały, gdy na Oceanie Północnoatlantyckim panowały bardzo niskie temperatury z powodu osłabienia Prądu Zatokowego. Te epizody wilgotnego klimatu zbiegały się z okresami innowacji technologicznych i behawioralnych w południowej Afryce. To wskazuje na możliwy związek między zachowaniem Prądu Agulhas a ewolucją współczesnych ludzi. Za pomocą modeli komputerowych przeprowadzono dokładne symulacje Prądu Agulhas, co umożliwiło wykazanie wrażliwości wycieków do Oceanu Południowoatlantyckiego na zmienne wiatry. Porównania pomiędzy danymi paleontologicznymi i symulacjami modelowymi doprowadziły do poszerzenia wiedzy na temat klimatu panującego w przeszłości. Pozwoliło to naukowcom lepiej zrozumieć sposób, w jaki woda Agulhas wpływa do Oceanu Atlantyckiego i wpływa na ogólny obieg wód w Oceanie Atlantyckim, w tym Prąd Zatokowy. Dzięki projektowi GATEWAYS uzyskano pełniejszą wiedzę na temat dynamiki oceanu, a tym samym na temat wrażliwości klimatu w różnych okresach. Jest to niezwykle ważne dla opracowywania prognoz klimatycznych. Inicjatywa ta podkreśliła również znaczenie współpracy pomiędzy naukowcami pracującymi w dziedzinie modelowania klimatu, oceanografii i paleontologii.
Słowa kluczowe
Prąd Agulhas, Ocean Indyjski, Ocean Południowoatlantycki, Prąd Zatokowy, dynamika klimatu i oceanów
