Narzędzia komórkowe przeciw chorobom metabolicznym
Ze względu na częstość występowania (1 na 300 osób), rodzinna hipercholesterolemia (FH) jest poważnym problemem zdrowotnym. Dlatego też, aby poprawić opiekę nad pacjentami, badanych jest wiele strategii zmniejszania poziomu cholesterolu we krwi. Od czasu poznania roli PCSK9 w regulacji homeostazy cholesterolu 12 lat temu, badania podstawowe i kliniczne pozwoliły na uzyskanie pożytecznych rozwiązań związanych z opracowaniem inhibitorów PCSK9, w postaci przeciwciał monoklonalnych kierowanych przeciwko PCSK9. Te nowe leki zostały niedawno zatwierdzone do użytku. Obniżają one poziom cholesterolu LDL nawet do 60%, w powiązaniu ze statynami lub nie, u pacjentów z hipercholesterolemią. Pewne kwestie pozostają jednak nadal niewyjaśnione. Analiza genetyczna pacjentów zamieszkujących okolice Nantes pozwoliła na odkrycie zmutowanych form PCSK9, które pozostają uwięzione wewnątrz hepatocytów i indukują FH za pośrednictwem nadal nieznanego mechanizmu. Ten brak wiedzy wynika głównie z tego, że aktualnie stosowane modele nie są wystarczające i różnią się od patofizjologii pacjentów. W ramach finansowanego przez UE projektu IPSMILD (Human induced pluripotent stem cells as a model to study metabolic inherited liver diseases) naukowcy postanowili stworzyć przedkliniczne narzędzia i modele z pluripotencjalnych komórek macierzystych uzyskanych od tych konkretnych pacjentów, aby móc badać funkcje wewnątrzkomórkowe PCSK9. Pozyskiwanie specyficznych dla pacjentów komórek hiPS opierało się wcześniej na dorosłych komórkach pobieranych od pacjentów, będących zwykle komórkami wyizolowanymi z biopsji skóry lub próbek krwi. Aby uprościć tę procedurę, naukowcy zastosowali bardzo popularne, wygodne i proste źródło próbek pobieranych od ludzi: mocz. W artykule opublikowanym na łamach Disease Models and Mechanisms zespół opisał, w jaki sposób można wyizolować komórki z próbek moczu, poddać je amplifikacji, przeprogramować na komórki hiPS, a następnie wydać im polecenie, by przekształciły się w komórki wątroby. Wychodząc od próbek moczu pobranych od pacjentów z okolic Nantes, uczeni wykazali, że możliwe jest modelowanie wpływu mutacji PCSK9 na przyswajanie LDL w szalce Petriego. Oczekuje się, że narzędzie komórkowe projektu IPSMILD pomoże w przyszłych badaniach nad metabolicznymi mechanizmami chorób i badaniach przesiewowych potencjalnych molekuł terapeutycznych przeciwko rodzinnej hipercholesterolemii.
Słowa kluczowe
Choroby metaboliczne, hipercholesterolemia, mutacja, PCSK9, mocz, indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste
