Przyszłościowe myślenie o przemianach społecznych
Świat stoi dziś przed licznymi poważnymi wyzwaniami, przede wszystkim związanymi z kwestiami gospodarczymi, społecznymi i ekologicznymi. Kierunki przyszłego rozwoju takich zmian są jednak niepewne. W tym kontekście powołano do życia finansowany ze środków UE projekt FLAGSHIP (Forward looking analysis of grand societal challenges and innovative policies), aby lepiej poznać charakter, natężenie, prawdopodobieństwo i perspektywę czasową takich wyzwań. Wysiłki podejmowane w ramach projektu FLAGSHIP skoncentrowano na reakcjach politycznych UE na wyzwania związane z nadchodzącymi przemianami. Wśród celów wskazano zrozumienie i ocenę najnowszych metodologii oceny poważnych wyzwań społecznych, opracowanie zestawu rekomendacji politycznych dotyczących gotowości UE na zmiany i skonsolidowanie ram pojęciowych. Prace objęły przegląd różnorodnych analiz przyszłości i zastosowanie do nich metod jakościowych i ilościowych w ramach spójnego systemu. Owocem prac jest wskaźnik ważnych decyzji ("kompas") i pewna liczba wskaźników monitorowania postępu ("totemów"). Partnerzy konsorcjum dokonali też przeglądu istniejącej literatury w poszczególnych obszarach tematycznych i zidentyfikowali podstawowe megatrendy, wyzwania, okazje i zagrożenia dla Europy w ujęciu globalnym. Wnioski oparto na aktualnych debatach politycznych i naukowych. Na podstawie analiz opracowano hipotetyczne scenariusze wytrwałości (pozostawania przy istniejących strategiach i paradygmatach) i metamorfozy (w wyniku zmian paradygmatów społecznych i politycznych) w czterech obszarach tematycznych: demografii, technologii i technologii informacyjno-komunikacyjnych, ekonomii i środowiska. Uczestnicy projektu poddali też w wątpliwość obecną kategoryzację poważnych przemian społecznych Europy, porównując siedem kategorii wyzwań wraz ze szczegółowymi wymiarami z kategoriami dającymi się wyodrębnić z przewidywań pojawiających się w wizjach przyszłości i przyszłych wyzwań w dziełach spekulatywnych i fikcyjnych (książkach i filmach). W badaniu podkreślono, że w dziełach fikcyjnych ucisk, nierówność i liczne problemy etyczne związane z godnością ludzką i poszanowaniem natury stanowią centralny i nierozerwalnie powiązany aspekt innowacji, techniki i nauki. Wyniki były upowszechniane poprzez witrynę projektu oraz inne narzędzia i działania, między innymi warsztaty. Informacje uzyskane poprzez badanie analiz przyszłości mogą pomóc w bardziej efektywnym i zrównoważonym radzeniu sobie z przyszłymi wydarzeniami. Ocena horyzontu czasowego i prawdopodobieństwo określonego wydarzenia pozwala lepiej przygotować się na przyszłość, stwarzając przy tym okazję do zajęcia się pokrewnymi wyzwaniami.
Słowa kluczowe
Wielkie przemiany społeczne, przemiany, FLAGSHIP, przyszłościowe, polityki
