Pojednanie wynikające z potrzeb psychologicznych Celem pewnej unijnej inicjatywy było promowanie pojednania w różnorodnych kontekstach konfliktów międzygrupowych i interpersonalnych. Technologie przemysłowe © Thinkstock Pojednanie to proces przywracania harmonijnych relacji w celu zabliźnienia ran emocjonalnych i psychologicznych. Dążąc do zidentyfikowania metod eliminowania barier dla harmonijnych relacji między ofiarami a sprawcami, stworzono model pojednania oparty na potrzebach (NBMR). Zastosowanie tego modelu pozwala ofiarom odzyskać poczucie samostanowienia, a sprawcom odbudować swoją tożsamość moralną. Dotychczasowy zakres modelu był ograniczony do kontekstów z wyraźnym podziałem ról na ofiarę i sprawcę. Za cel projektu NBMR AND AMBIVALENCE (Extending the needs-based model of reconciliation to ambivalent contexts: The emotional needs of adversaries who simultaneously serve as both victims and perpetrators) przyjęto zatem ulepszenie tego modelu. Prace dotyczyły w szczególności identyfikowania potrzeb emocjonalnych adwersarzy i opracowania metod interwencji pozwalających przezwyciężać bariery psychologiczne dla pojednania. Pierwszy zestaw badań dotyczył potrzeb psychologicznych i zachowań osób będących zarówno ofiarami, jak i sprawcami, tzw. ofiar o roli podwójnej (ang. duals). Analiza zatargów międzyludzkich i międzygrupowych wykazała, że ofiary o roli podwójnej mają większą potrzebę akceptacji i poczucia własnej władzy. U takich jednostek dążenie do władzy nasila zachowania aspołeczne i mściwe, podczas gdy z odczuwanej potrzeby akceptacji nie wynikają zachowania bardziej akceptowane społecznie. Taki wzorzec zachowań często prowadzi do "rywalizacji ofiar", kiedy to każda ze spierających się stron stara się dowieść, że to ona padła ofiarą większej niesprawiedliwości. Kolejne etapy projektu dotyczyły analizy skuteczności strategii przywracania poczucia samostanowienia u ofiar o roli podwójnej. Przeprowadzono szereg badań dotyczących różnego rodzaju konfliktów międzygrupowych i interpersonalnych, które wykazały, że afirmacja poczucia samostanowienia u ofiar o roli podwójnej umożliwia skuteczne przekształcanie zachowań destruktywnych dla relacji w zachowania bardziej konstruktywne. Omawiane prace mogą przyczynić się do lepszego poznania potrzeb psychologicznych skłóconych stron oraz wywodzących się z nich zachowań antyspołecznych lub prospołecznych. Ponadto wskazano strategie, które umożliwiają zastąpienie błędnego koła wzajemnych urazów i rywalizacji o status bardziej poszkodowanej ofiary dobrą wolą i zachowaniami prospołecznymi. Słowa kluczowe Pojednanie, konflikty międzygrupowe i interpersonalne, urazy emocjonalne i psychologiczne, bariery emocjonalne, potrzeby emocjonalne
