Różnorodność biologiczna w tymczasowych rzekach — wpływ zmiany klimatu
Do tej pory bardzo niewiele badań rzek skupiło się na wpływie gradientu nieciągłości przepływu na bogactwo, zagęszczenie i cechy makrobezkręgowców żyjących w tymczasowych strumieniach i wokół nich. Jednakże niedawno podkreślono, jak ważną rolę suche koryta rzeczne odgrywają w zachowaniu różnorodności grup gatunków zarówno lądowych, jak i wodnych, a tym samym w regulacji transferu i transformacji energii i materiałów oraz definiowaniu odporności systemu. Celem projektu CLITEMP (Climate change effects on aquatic and terrestrial invertebrate assemblages in European rivers: The influence of duration of dry period in temporary rivers) było zbadanie, w jakim stopniu czas trwania, zasięg i surowość okresów suchych kontrolują strukturę układu organizmów lądowych i wodnych. Uzyskane dane mogą posłużyć do prognozowania wpływu zmiany klimatu na różnorodność biologiczną i procesy ekosystemowe zachodzące w europejskich rzekach. Biolodzy przeanalizowali zmiany w strukturze i składzie społeczności oraz w cechach biologicznych grup makrobezkręgowców wzdłuż gradientu nieciągłości przepływu w tymczasowych rzekach. Zbadali także wpływ różnych siedlisk na społeczności makrobezkręgowców oraz skutki wydłużania się okresu, gdy koryto rzeki pozostaje suche dla bezkręgowców lądowych, a także dla zależności między organizmami wodnymi a lądowymi. Wyniki pokazały, że tymczasowe rzeki pełnią rolę korytarzy dla bezkręgowców lądowych poruszających się z biegiem rzeki pomiędzy sadzawkami i innymi odpowiednimi siedliskami. Potwierdza to hipotezę, zgodnie z którą nieciągłość przepływu jest główną zmienną decydującą o strukturze układu rzeki i składzie oraz rozmieszczeniu cech biologicznych. Zaobserwowano, że wraz z wydłużaniem się okresów suchych, spadała liczba gatunków w grupach bezkręgowców. Projekt CLITEMP będzie mieć duży wpływ na badania, zarządzanie i monitorowanie tymczasowych strumieni i rzek. Wpłynie także bezpośrednio na ocenę biologiczną strumieni tymczasowych w kontekście europejskiej ramowej dyrektywy wodnej (WFD). Wyniki projektu pomogą podmiotom zarządzającym zasobami wodnymi ponownie sformułować aktualne programy oceny biologicznej i monitorowania tymczasowych dorzeczy, w których wpływ nieciągłości przepływu na wodne społeczności kręgowców był dotychczas w zasadzie lekceważony.
Słowa kluczowe
Tymczasowe rzeki, zmiana klimatu, nieciągłość przepływu, koryta rzeki, bezkręgowce, ocena biologiczna
