Co uważamy, że widzimy: wpływ oczekiwań na postrzeganie
Kodowanie predyktywne to teoria zaczerpnięta z psychologii poznawczej, zakładająca że postrzeganie wynika z ingerencji mózgu w bodźce czuciowe. System ten generalnie dobrze się sprawdza, jednak nie przewiduje związków między przewidywaniami percepcyjnymi, a świadomą treścią. Uczestnicy finansowanego przez UE projektu EXPECT_CONSCIOUS (When and how do expectations affect conscious perception?) próbowali odpowiedzieć na tytułowe pytanie. W szczególności badano, czy bodziec oczekiwany ma łatwiejszy dostęp do świadomości. Uczestnicy badania stwierdzili, że oczekiwania wpływają na osłabienie postrzegania błysku. Gdy ludzie oczekują, że zobaczą pewien obiekt, wkracza on w świadomość szybciej, niż gdyby był nieoczekiwany lub neutralny. Nieoczekiwane obiekty mają również wolniejszy dostęp do świadomości niż przedmioty neutralne. Uczestnicy badania wywnioskowali, że istnieje hierarchia docierania do świadomości, tzn. oczekiwane obiekty jako pierwsze, następnie neutralne, a dopiero na końcu nieoczekiwane. Kontrolowane doświadczenia wykluczyły pewne alternatywne wyjaśnienia. Przykłady obejmowały przypadki, że podmiot z większym prawdopodobieństwem odpowiadał na oczekiwany obiekt lub że strategie uwagi mogą zmienić postrzeganie. Dalsze doświadczenia dotyczyły oddziaływania między oczekiwaniami a niedawną pamięcią. Jako że pamięć o wydarzeniu pogarsza się z czasem, wpływ oczekiwań rośnie. Po paru sekundach lub mniej, pamięć staje się mniej obiektywna, a bardziej odzwierciedla preferencje. Wyniki mają konsekwencje dla zrozumienia, jak uprzedzenia podkolorowują pamięć, np. u naocznego świadka. Badanie przełożyło się na jedną publikację i jedną prezentację na konferencji. Uczestnicy projektu EXPECT_CONSCIOUS wyjaśnili, jak oczekiwania wpływają zarówno na postrzeganie, jak i pamięć, przyczyniając się do rozwoju teorii poznawczej. Zastosowania odnoszą się do psychologicznych sytuacji wymagających szybkiego reagowania i wpływu uprzedzeń na wspomnienia.
Słowa kluczowe
Kodowanie predyktywne, psychologia poznawcza, świadomy, postrzeganie, oczekiwanie