Emocje i tożsamość: z perspektywy medycyny, nauk społecznych i kultury
Uczestnicy projektu SCECI (Scientific Concepts of Emotion and Cultural Identities), finansowanego ze środków UE, twierdzą, że potrzebne jest interdyscyplinarne podejście, aby zrozumieć współczesne koncepcje "ja", tożsamości kulturowej i przemian społecznych. Przyjmując założenie, że (a) medyczne i psychologiczne koncepcje emocji mają bardzo silny wpływ na nasze koncepcje "ja" i tożsamości, że (b) filmy kinowe i telewizyjne stały się najważniejszym medium, za pośrednictwem którego wyrażane są i rozpowszechniane koncepcje kulturowe oraz że (c) nauki społeczne konceptualizują przemiany kulturowe na płaszczyźnie teoretycznej, uczestnicy projektu połączyli perspektywy trzech różnych dyscyplin. Po pierwsze badany jest sposób konceptualizacji emocji w badaniach medycznych. Po drugie uczeni śledzą transformację tych koncepcji w literaturze z zakresu nauk społecznych. Po trzecie, analizowano odzwierciedlenie naukowych koncepcji emocji w produkcjach audio-wizualnych. Uczestnicy projektu objaśnili najpierw terminologię dotyczącą emocji i skupili się na trzech kluczowych koncepcjach, najczęściej stosowanych w badaniach z zakresu medycyny i psychologii: emocjach podstawowych, stresie oraz lęku. Pojęcia te pozwoliły na podejście do emocji z perspektywy interdyscyplinarnej, rzucającej światło na nakazy emocjonalne i przemiany kulturowe. Przykładowo, w miarę przechodzenia pojęcia stresu między różnymi dyscyplinami, od fizjologii w latach 50. po psychologię i socjologię w późniejszym okresie, zmieniło się też jego znaczenie, tak że ostatecznie stało się słowem-wytrychem, odnoszącym się do dowolnego dyskomfortu emocjonalnego związanego z bolączkami dotykającymi społeczeństwo. Stres, choroby związane ze stresem oraz zmieniające się pojęcia etiologiczne służyły do określania charakteru emocjonalnego danej osoby, a koncepcje te trafiały do nas za pośrednictwem filmów, odzwierciedlających przemiany społeczne, a jednocześnie na nie wpływających. Prześledzenie ewolucji, ekspresji i stosowania koncepcji podstawowych emocji oraz lęku w kontekście medyczno-psychologicznym i w mediach audio-wizualnych ujawnia kontrowersyjne podejścia do pojęcia uniwersalności emocji, będącej cichym założeniem produkcji audio-wizualnych, ale podważanej przez nauki społeczne. Z kolei lęk uwypukla złożoną naturę emocji, w ich aspektach indywidualnych i społecznych, w różnych kontekstach. Ponadto lęk umożliwia spojrzenie na filmy jako probierze i promotory zmian dotyczących wartości emocjonalnych i schematów. Kluczowym gatunkiem w tym kontekście są kryminały, na temat których istnieje wiele prac teoretycznych i które zostaną poddane dalszym badaniom. Co zaskakujące, uczestnicy projektu stwierdzają, że choć konsumpcja filmów kinowych i telewizyjnych stanowi ważną część współczesnych praktyk tworzących tożsamość kulturową i dostarczających wzorców do naśladowania, bezpośrednie interakcje społeczne i wierzenia religijne mają silniejszy wpływ na zachowania i emocje ludzi niż produkcje filmowe. Potrzebne są dalsze badania dotyczące wpływu mediów audio-wizualnych na kształtowanie przekonań kulturowych, tożsamości i wartości emocjonalnych.
