Nowe spojrzenie na rozumowanie naukowe
Nowe podejścia do zdolności poznawczych odrzucają koncepcję zakładającą, że myślenie jest bezcielesnym przetwarzaniem symboli, zamiast tego kładąc nacisk na interakcję między mózgiem, ciałem i światem. Zgodnie z tzw. tezą na temat poznania rozszerzonego, zależność między wewnętrznymi procesami myślowymi a obiektami zewnętrznymi jest czasem tak bliska, że obiekty zewnętrzne stają się częścią samego procesu poznawczego. W tym kontekście, celem projektu COGNITION IN SCIENCE (Science as extended cognition: The role of material culture in scientific reasoning), finansowanego ze środków UE, było zbadanie implikacji tezy o poznaniu rozszerzonym pod kątem rozumienia aspektu materialnego dociekań naukowych. W oparciu o dostępną literaturę na temat poznania rozszerzonego w dziedzinie filozofii umysłu i kognitywistyki, partnerzy projektu stworzyli kilka nowatorskich koncepcji teoretycznych, umożliwiających badanie funkcji kultury materialnej w nauce. Na przykład, przygotowano nową analizę wykorzystania instrumentów naukowych, opartą o koncepcję percepcji rozszerzonej. Wykazano też, że rozumowanie naukowe można rozszerzyć poza mózg, na narzędzia zewnętrzne, takie jak wzory, wykresy i diagramy. Te nowe pojęcia teoretyczne pozwoliły na dokładniejsze zrozumienie dociekania naukowego, ujawniającego ważną rolę kultury materialnej w realizacji procesów poznawczych i stanów psychicznych naukowców. Zespół projektu COGNITION IN SCIENCE przedstawił także dalekosiężne implikacje poznania rozszerzonego dla szeregu różnych problemów dotyczących filozofii nauki. Na przykład, koncepcja, zgodnie z którą korzystanie z instrumentów naukowych angażuje percepcję rozszerzoną, podważa dotychczasowe poglądy na temat roli instrumentów w tworzeniu wiedzy naukowej, a przeprowadzona w omawianym projekcie analiza rozumowania rozszerzonego przynosi nowy obraz natury tego procesu i jego zależności z wyjaśnianiem w nauce. Wizyty w szkołach, publiczne wystawy i warsztaty pozwoliły dotrzeć z informacjami o projekcie do ogółu społeczeństwa oraz przyczyniły się do zwiększenia świadomości na temat nowego spojrzenia na naturę dociekań naukowych. Dzięki zbadaniu wpływu poznania rozszerzonego na rozumowanie naukowe, projekt COGNITION IN SCIENCE odegra istotną rolę w zwiększeniu ogólnego intelektualnego, kulturowego i codziennego znaczenia nauki we współczesnym społeczeństwie europejskim.
Słowa kluczowe
Kognitywistyka, rozumowanie naukowe, poznanie rozszerzone, COGNITION IN SCIENCE