Medycyna regeneracyjna w chorobach neurodegeneracyjnych
Zaburzenia neurodegeneracyjne, w tym choroba Alzheimera i inne choroby neurologiczne, mają wyniszczający wpływ na jakość życia pacjentów i ich rodzin. Wprawdzie pogorszenie funkcjonowania mózgu jest w sposób naturalny związane ze starzeniem, jednak neurodegeneracja znacząco przyspiesza proces utraty czynności neuronów. Zważywszy na brak możliwości samoistnej regeneracji OUN, interwencje na rzecz wzbudzania regeneracji neuronów wydają się obiecujące. W tym kontekście zainicjowano finansowany przez UE projekt NEUROFGL (Development of a novel FGL therapy and translational tests for regenerative treatment of neurological disorders), aby opracować innowacyjne metody na bazie modulatorów receptora czynnika wzrostu fibroblastów (FGF). Związki allosteryczne, tzw. FGL, naśladują aktywność molekuły adhezji powierzchniowej komórek nerwowych (NCAM). Coraz więcej danych, uzyskanych z badań in vivo na różnych modelach neurodegeneracji, potwierdza korzystne, modyfikujące przebieg choroby działanie FGL. W badaniu klinicznym fazy I wykazano, że peptydy FGL są dobrze tolerowane i bezpieczne. Ostatecznym celem projektu NEUROFGL było uzyskanie dowodu klinicznego na słuszność koncepcji zastosowania tej obiecującej, innowacyjnej terapii regeneracyjnej. Aby osiągnąć ten cel i zapewnić bardziej solidne podstawy pod wdrożenie FGL, badacze analizowali mechanizm działania tych związków. Ocena histologiczna hipokampu leczonych zwierząt wykazała zwiększenie plastyczności oraz proliferację neuronalnych komórek macierzystych i ich różnicowanie w kierunku oligodendrocytów. U nieleczonych wcześniej szczurów FGL powodowało powiększenie strefy przykomorowej komór bocznych, która stanowi jedną z ważniejszych, endogennych nisz komórek macierzystych w mózgu. Kolejnym etapem było przeprowadzenie oceny farmakologicznej toksyczności i stabilności FGL w modelach przedklinicznych. W kontekście klinicznym konsorcjum przeprowadziło badanie pojedynczej, zwiększanej dawki, aby ocenić bezpieczeństwo i tolerowalność FGL. Uzyskano podobny profil farmakokinetyczny jak u zwierząt. Z perspektywy diagnostycznej konsorcjum rozpoczęło prace nad innowacyjnym znacznikiem do PET (analogiem bromodeoksyurydyny), aby móc wykrywać neurogenezę in vivo. Ułatwi do wczesną ocenę kliniczną, maksymalizując szansę na uzyskanie korzyści z FGL i innych terapii regeneracyjnych. Podsumowując, działania projektu NEUROFGL otwierają nowe szlaki w opracowywaniu innych leków o podobnym mechanizmie działania oraz terapii chorób neurodegeneracyjnych.
Słowa kluczowe
Medycyna regeneracyjna, zaburzenia neurodegeneracyjne, FGF, FGL, NCAM, komórki macierzyste
