Transkrypcja, translacja i degradacja w procesie wytwarzania białek
Transkrypcja, czyli proces przepisania DNA na RNA, została stosunkowo dobrze opisana. Natomiast procesy modulacji i regulacji translacji, czyli przepisania RNA matrycowego (mRNA) na białko, nadal kryją wiele tajemnic. Podczas finansowanego przez EU projektu ERNBPTC (Expression regulatory networks: beyond promoters and transcription control) prowadzono badania na bakteriach, drożdżach i komórkach człowieka, aby poznać wzajemne zależności między transkrypcją, degradacją transkryptów i translacją. Korzystając z metod genomiki doświadczalnej, bioinformatyki i modelowania, zespół odkrył szereg nowych elementów kontrolnych. Badacze odkryli prawidłowość w określaniu wydajności procesu odkodowania mRNA i wytwarzania białka. Układ ten obejmuje kodowanie białka poprzez kodony, którym odpowiada niski poziom RNA transferowego (tRNA). U ssaków występuje inny mechanizm kontrolny, który obejmuje dwa osobne zestawy tRNA i kodonów zależnie od tego, czy komórka podlega szybkim podziałom, tj. proliferacji, czy też różnicowaniu. Nowotwory złośliwe podlegają programowi proliferacji. Inne ważne mechanizmy odkryte w projekcie dotyczą kontroli transkryptomu w odpowiedzi na stres i nowego języka sekwencji, który ma wpływ na ekspresję genów. Istnieje też proces, w którym pozycja rybosomu może wpływać na wzorzec cięcia transkryptów RNA do docelowej długości. Spektrum zastosowań wyników badania ERNBPTC jest bardzo szerokie. Regulacja ekspresji genomu jest niezbędna w warunkach stresu i zmian środowiska. W dłuższej skali czasowej prace mogą wyjaśnić, w jaki sposób wyewoluowały te różne, choć wzajemnie ze sobą powiązane mechanizmy.
Słowa kluczowe
Transkrypcja, translacja, degradacja, wytwarzanie białek, mRNA, tRNA, stres, zmiany środowiska
